Er is sprake van een grote kloof tussen accountants en de rest van de samenleving. Dit blijkt uit de consultatieronde van de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA). De sector zelf is in het grote lijnen eens met de bevindingen van de commissie. Toezichthouder AFM en beleggersorganisaties zijn beide kritisch en willen meer onderzoek.
Opsplitsing en het verdienmodel
De voorlopige bevindingen werden begin oktober gepubliceerd. In het rapport is een kritische blik op accountants te lezen. De commissie wijst op een gebrek aan leiderschap en constateert dat accountants de ‘intrinsieke motivatie’ missen om écht te veranderen.
De bekende voorgestelde maatregelen worden echter afgewezen door de commissie. Vanwege het ontbrekende wetenschappelijke bewijs van het effect, aldus de CTA. Bijvoorbeeld de opsplitsing van de advies- en controlepraktijk in zelfstandige bedrijven, maar ook het verdienmodel waarbij een bedrijf zelf de accountant betaalt voor de controle, dat schrijft het FD.
Positieve en negatieve reacties
Naast de AFM en beleggersvereniging VEB is belangenorganisatie Eumedion ook kritisch. En hadden ‘een meer doorwrochte analyse verwacht’ van het effect van de opsplitsing van de controle- en adviespraktijk van grote kantoren. Daarnaast ontbreekt een uitvoerige beschouwing van hoe de kantoren en controlewerkzaamheden anders kunnen worden georganiseerd dan nu het geval is. ‘Wij vragen ons af of de CTA de onderzoeksopdracht van de minister en de staatssecretaris op dit punt wel voldoende serieus ter hand heeft genomen.’
Daarmee zit de belangenorganisatie van pensioenfondsen en verzekeraars op één lijn net de eerder gepubliceerde reacties van AFM en VEB. Tegenover die kritische geluiden staan de reacties van de accountants zelf en van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). Zo erkent de NBA dat de sector nog een lange weg te gaan heeft met betrekking tot het herstel van vertrouwen, maar benadrukt zich te kunnen vinden in de hoofdlijnen van het rapport.
Big Four
De beroepsorganisatie is dan ook naar eigen zeggen bezig met de gevolgen van ‘negatieve beeldvorming op de aantrekkelijkheid van het beroep’. Er is wel degelijk geïnvesteerd in dienstverlening, accountants besteden bijvoorbeeld gemiddeld 57% meer tijd aan de controles van beursfondsen. De Big Four-kantoren zijn het eens met de NBA.
Een aantal kantoren wijst erop dat zij onderdeel zijn van een internationaal netwerk dat baat heeft bij een gelijk speelveld. Daarom stuiten harde ingrepen op praktische bezwaren. Daarbij kunnen ze zich niet in alle kritiek vinden. KPMG schrijft bijvoorbeeld: ‘Uw conclusie dat cultuurverandering in de accountancysector niet op het diepste niveau is verankerd en bijna uitsluitend wordt gedreven door extrinsieke motivatie raakt ons zeer.’ De CTA zal naar verwachting aan het eind van het jaar het definitieve rapport publiceren, aldus het FD.
