Accountants maken zich zorgen over de goedkeuring van duurzaamheidsverslagen van grote bedrijven in de komende jaren, omdat deze bedrijven niet tijdig voldoen aan nieuwe Europese regels. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) neemt dit signaal serieus en overweegt extra onderzoek en mogelijke sancties. Een ‘verklaring met een beperking’ kan ertoe leiden dat bedrijven extra aandacht krijgen van kredietverstrekkers en milieuorganisaties.
Oorzaak is onduidelijkheid
De recentelijk ingevoerde Europese duurzaamheidsregels worden gepresenteerd in de corporate sustainability reporting directive (CSRD). Deze voorschriften vereisen dat grote bedrijven gegevens verzamelen over zaken als CO₂-uitstoot, waterverbruik en personeelsdiversiteit. Bovendien dienen ze toe te lichten hoe ze van plan zijn hun duurzaamheidsdoelen te realiseren. Uit recent onderzoek blijkt dat een kwart van de grote Nederlandse bedrijven, die vanaf 2024 verslag moeten doen, momenteel niet in staat is hieraan te voldoen.
VNO-NCW, de werkgeversorganisatie, erkent dat haar leden moeite hebben met het verzamelen van de benodigde gegevens. Desondanks zijn bedrijven intensief bezig met de voorbereidingen. Dit beeld wordt ook herkend door accountantskantoren. Marcus Looijenga van PwC merkt op dat een deel van de bedrijven eenvoudigweg te laat is begonnen, mede doordat er lange tijd onduidelijkheid bestond over de inhoud van de regels. De exacte rapportageverplichtingen zijn pas afgelopen zomer door Europa vastgesteld.
Geen normenkader
De nieuwe voorschriften dwingen bedrijven ertoe hun duurzaamheidsverslaggeving door externe partijen, zoals accountantskantoren, te laten valideren. Als ze dit niet met zekerheid kunnen doen, geven ze een ‘verklaring met een beperking’. Bij aanzienlijk ontbrekende informatie onthouden ze zich van een definitief oordeel. Partners van de vier grote kantoren – Deloitte, EY, KPMG en PwC – verwachten in de beginjaren van de implementatie van de CSRD vaker dan voorheen beperkende verklaringen te moeten afgeven.
Mark Vaessen, partner bij KPMG en voorzitter van de Europese branchevereniging Accountancy Europe, geeft aan dat in sommige gevallen zelfs een afkeurende verklaring mogelijk is, bijvoorbeeld als een bedrijf opzettelijk onjuiste gegevens rapporteert. Dit zou dienen als een signaal. Wim Bartels, duurzaamheidsexpert en senior partner bij Deloitte, verwacht dat accountants meer opmerkingen zullen hebben, maar hij voorspelt weinig volledige afkeuringen van verslagen. Hij benadrukt dat hoewel bedrijven transparant moeten zijn, ESG-verslaggeving (milieu, maatschappij en bestuur) anders moet worden geïnterpreteerd dan financiële verslaggeving, waarbij de focus meer ligt op trends dan op precieze cijfers.
De hoogleraar accountancy aan Nyenrode Business University, Marcel Pheijffer, benadrukt ook dat er al een uitgebalanceerd normenkader bestaat voor financiële gegevens, terwijl dat voor niet-financiële gegevens nog niet het geval is. De juistheid van deze gegevens is moeilijker te beoordelen, wat leidt tot meer onzekerheid voor accountants. Daarom is het logisch dat ze vaker voorzichtig zullen zijn in hun verklaringen.
Nieuwe situatie
Een verklaring met een beperking zal ongetwijfeld de aandacht trekken van lezers van bedrijfsverslaggeving, waaronder kredietverstrekkers, toezichthouder AFM en burgers. Anke Laan, hoofd duurzaamheidsdienstverlening bij EY, benadrukt dat het moeilijk te voorspellen is hoe deze belanghebbenden zullen reageren, gezien de nieuwigheid van de situatie. Banken, investeerders, leveranciers en afnemers van een bedrijf zullen echter waarschijnlijk aandacht besteden aan een dergelijke verklaring.
PwC-partner Looijenga is van mening dat investeerders bedrijven niet onmiddellijk zullen straffen, maar hij erkent dat niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) mogelijk kritisch zullen zijn als ze niet tevreden zijn met de kwaliteit van de verstrekte gegevens.
Extra onderzoek
Op de korte termijn verwacht Pheijffer, dat de gevolgen van dergelijke verklaringen nog beperkt zullen zijn, gezien de aanpassingsperiode aan de nieuwe regels. Hij benadrukt echter dat bedrijven op de middellange termijn wel aan deze serieuze regelgeving moeten voldoen.
Toezichthouder AFM zal rekening houden met het feit dat dit voor alle betrokken partijen nieuwe wetgeving is, aldus een woordvoerder. Een verklaring met een beperking kan echter wel aanleiding zijn voor extra onderzoek naar een bedrijf. De vervolgstappen van de AFM zullen afhangen van de antwoorden die een onderneming geeft op gestelde vragen, variërend van verplichte correcties tot persberichten over eventuele misstappen. Boetes kunnen juridisch gezien echter niet door de AFM worden opgelegd.
