Half december 2018 verscheen de evaluatie van de middelingsregeling op de website van de Rijksoverheid. De regeling kan niet onveranderd blijven bestaan, luidde de conclusie. Afschaffen, aanpassen en/of de regeling meer onder de aandacht brengen, luidde de beleidsopties. Daarna volgde een radiostilte. Met Prinsjesdag werd over de middelingsregeling niet gerept. De vraag dringt zich op: wat gaat er gebeuren? Heeft de middelingsregeling nog toekomst?
Middeling
De middelingsregeling bestaat sinds 1964 en biedt een faciliteit, waarmee het progressienadeel van sterk wisselende inkomens kan worden gecompenseerd. De regeling maakt het mogelijk om over drie jaren geheven inkomstenbelasting te herrekenen op basis van het gemiddelde inkomen. “Afgestudeerden die net op de arbeidsmarkt komen of gepensioneerden hebben bij uitstek het profiel, waarvoor de middelingsregeling interessant kan zijn. Maar denk bijvoorbeeld ook aan iemand met een gemiddeld inkomen die een ontslagvergoeding ontvangt”, aldus Samad Laghmouchi, advocaat en belastingkundige bij Laghmouchi Law.
Luister ook de podcast van dit interview
Benutting middeling laag
Jaarlijks maken circa 50.000 belastingplichtigen gebruik van de middelingsregeling. Gemiddeld maken elk jaar iets meer niet-ondernemers dan ondernemers gebruik van de regeling. De benutting van de middelingsregeling is laag concludeert het rapport. 85 procent van de belastingplichtigen die recht hebben op teruggave, maakt hier geen gebruik van. Laghmouchi ziet dat het in zijn praktijk wel wordt toegepast, maar ook zijn ervaring is dat de regeling vaker gebruikt kan worden.
Afschaffing van middeling
Eén van de beleidsopties waar Staatssecretaris van Financiën Menno Snel over spreekt is afschaffing. “Het argument om de regeling af te schaffen, omdat deze te weinig gebruikt wordt, vind ik niet valide. Dat zou wel een hele makkelijke oplossing zijn voor heel veel fiscale regelingen. Je zou eigenlijk moeten kijken waarom het zo weinig gebruikt wordt. Een van de redenen is volgens mij, omdat het voor veel mensen een wat lastige regeling is om te begrijpen. Zou het niet wat eenvoudiger kunnen?”
Regeling vereenvoudigen
De vereenvoudiging van de regeling is een andere beleidsoptie. Hiertoe is begin 2019 al een applicatie geïntroduceerd die de toepassing en de uitvoering van de regeling makkelijker moet maken. Deze applicatie is echter niet breed bekendgemaakt. “Je zou burgers meer moeten informeren over deze applicatie en de mogelijkheden die de middelingsregeling biedt. Daarnaast zou er gekeken kunnen worden naar het drempelbedrag. In plaats van dit bedrag te indexeren of verhogen, zou ik zeggen: schaf het af. De drempel van 545 euro klinkt weinig, maar zou voor werknemers met een laag inkomen toch interessant kunnen zijn.”
Snel vermeldt in de rapportage dat het verwerken van de middelingsverzoeken nu al relatief bewerkelijk is. Het gebeurt namelijk ook nog handmatig. Krijgt de fiscus het niet nóg drukker als het drempelbedrag verdwijnt? “Dat zou kunnen. Maar blijkbaar heeft de fiscus het minder druk dan verwacht, want de staatssecretaris zegt niet voor niets dat de regeling weinig gebruikt wordt. Dus kennelijk houden ze er al rekening mee dat meer mensen er gebruik van kunnen maken.”
Sprake van maatschappelijk aanvaardbaar progressienadeel?
De staatssecretaris meldt dat hij uit parlementaire stukken niet kan opmaken in welke gevallen een progressienadeel maatschappelijk aanvaardbaar is en in welke gevallen compensatie via middeling redelijk is. Hij stelt de vraag of starters en stoppers, naast collectieve sociale zekerheid, pensioenregelingen en verliesverrekening, fiscale compensatie nodig hebben voor het progressienadeel waar zij zelf invloed op hebben. Bij ondernemers worden inkomensschommelingen vaker veroorzaakt door externe factoren, maar voor hen zijn er ook andere mogelijkheden om deze schommelingen op te vangen. Denk hierbij aan het vormen van reserves of voorzieningen, verliescompensatie of willekeurige afschrijving.
“De redenering dat zelfstandigen (en werknemers) andere fiscale faciliteiten hebben lijkt kort door de bocht. De fiscale voordeeltjes die de staatssecretaris noemt, hebben allemaal een hele andere doelstelling dan de middelingsregeling. Een reserve gebruik je om investeringen te kunnen doen. De verliesverrekening kun je alleen gebruiken als je ook daadwerkelijk verlies geleden hebt. Terwijl de middelingsregeling juist bedoeld is voor positieve inkomens die progressienadeel ondervinden.”
Tweeschijvenstelsel
In 2021 gaat er een tweeschijvenstelsel gelden, waarbij het tariefverschil tussen de huidige eerste en tweede schijf verdwijnt en het tariefverschil tussen de huidige derde en vierde schijf juist oploopt. Hierdoor zullen alleen mensen met een inkomen dat incidenteel in het toptarief valt en sommige AOW-gerechtigden gebruik kunnen maken van de middelingsregeling, stelt Snel. Het aantal potentiële gebruikers zal volgens het rapport dan met ongeveer 60 procent dalen. Ook dit wordt als reden genoemd om eventueel afscheid te nemen van de regeling. Snel verwacht dat afschaffing ook zal zorgen tot vereenvoudiging van het belastingstelsel.
“Dat de aanstaande tweeschijvenstelsel ertoe zal leiden dat vooral de relatief hogere inkomensgenieters van de middelingsregeling profiteren is duidelijk. Tegelijkertijd worden andere regelingen voor de hogere inkomensgroepen versoberd. Ik heb het dan onder andere over de hypotheekrenteaftrek. Bovendien betekent het tweeschijvenstelsel ook dat de lagere inkomensgroepen potentieel ooit van de middelingsregeling kunnen profiteren. Immers, ook lage inkomensgroepen kunnen, bijvoorbeeld bij een ontslagronde of een carrièreswitch, in een situatie terechtkomen, waarbij de middelingsregeling daadwerkelijk profijt oplevert. Bovendien zie ik een eventuele afschaffing van de middelingsregeling als een druppel op de gloeiende plaat als het gaat om een vereenvoudiging van het belastingstelsel.”
‘Middeling zal voorlopig nog blijven bestaan’
Er is sinds de evaluatie in 2018 nog geen opvolging geweest. “De verwachting is wel dat er nog voorstellen zullen komen. Ik vraag mij wel af op welke termijn. Het is een lange tijd stil gebleven en ook op Prinsjesdag is er niets over gezegd. Voorlopig blijft de middelingsregeling dus wel bestaan. Zeker ook omdat er recent een nieuwe applicatie is gelanceerd die het gebruik moet bevorderen. We moeten het maar in de gaten houden.”
