Een contrabassist met een zzp-overeenkomst bij Het Balletorkest had eigenlijk in loondienst moeten blijven. Dat heeft de rechtbank Amsterdam geoordeeld. De bassist had jaren een vast contract dat werd omgezet in een overeenkomst. De uitspraak zou wel eens de weg vrij kunnen maken voor meer rechtszaken van freelancers in de culturele sector.
Vast loon en instructies
Het lijkt een simpele kwestie. Iemand die deel is van de flexibele groep muzikanten in een orkest (ook wel gastspeler genoemd) moet op vaste tijden spelen, krijgt een vast loon en volgt instructies van de dirigent. Zo iemand is geen zelfstandige. Maar het is toch iets gecompliceerder volgens Alf Bungener, advocaat van de contrabassist die de zaak aanspande, dat schrijft het FD.
‘De rechter kijkt of er sprake is van arbeid, loon en gezag. Vervolgens gaat die alles heel feitelijk benaderen. Word je uitgenodigd voor feesten of cursussen? Maak je onderdeel uit van de vaste club? Wordt er structureel gewerkt? Het was niet vanzelfsprekend dat mijn cliënt deze zaak zou winnen.’
Bezuinigingen
Advocaat Coby van den Berg staat vaak werkenden uit de kunstsector bij. ‘Deze uitspraak schept een precedent’, zegt ze. ‘Het zal grote gevolgen hebben voor Het Balletorkest.’ Eerder deze maand schreef zij namens de Kunstenbond een brief aan de directie van het orkest nadat een zzp’er de deur werd gewezen. Zij stelde in de brief dat er feitelijk sprake was van een arbeidscontract en dat de betreffende muzikant niet zomaar kon worden weggestuurd.
Het Balletorkest heeft 45 musici in loondienst. Per productie komen daar tussen de 20 en dertig gastspelers bij die werken als freelancer. Veel orkestleden zagen na de drastische bezuinigingen in 2011 hun vaste contract verdwijnen en werden vervolgens als zzp’er ingehuurd.
Eerder vonnis
In 2015 oordeelde het Hof in Den Haag ook al in een dergelijke zaak over zzp’ers in de kunstensector. Ook toen was het oordeel dat zzp’ers in een orkest schijnzelfstandigen zijn. Hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp noemt het dan ook ‘onvoorstelbaar’ dat de zzp-constructie voor gastspelers van Het Balletorkest zo lang heeft bestaan.
‘Want je kunt in een orkest niet als zelfstandige werken. Je kunt niet leuk staan spelen wat je zelf wilt: je bent ondergeschikt. Je maakt onderdeel uit van een organisatie en moet de instructies opvolgen.’
Geen stormloop
Er zouden dus meer musici naar de rechter kunnen stappen met het vonnis in de hand. De verwachting is echter dat er geen grote hoeveelheden rechtszaken zullen worden aangespannen. Mensen moeten immers het lef hebben om een procedure te starten. Daarbij komt dat de kans om te spelen in het betreffende orkest daarmee vrijwel zeker is verkeken.
De musicus is ook vaak zelf akkoord gegaan met de constructie waardoor de vraag kan worden gesteld waarom niet eerder aan de bel is getrokken. Volgens Bungener moeten de vakorganisaties snel met elkaar om te tafel om na te denken over oplossingen. Voor zijn cliënt moet hij nu, in opdracht van de rechter en samen met Het Balletorkest, in kaart brengen hoe de arbeidsovereenkomst er uit moet komen te zien, aldus het FD.
