Het ministerie van Financiën wil geen geld steken in het toezicht op de cryptosector door de Autoriteit Financiële Markten, ondanks herhaalde verzoeken daartoe van de toezichthouder. Het ministerie beperkt bovendien de bijdrage die de AFM van de sector zelf mag vragen. Volgens deskundigen maakt dat het onmogelijk voor de AFM om voldoende cryptotoezicht uit te oefenen.
Europese cryptowetgeving
Uit documenten die het FD heeft gekregen met een beroep op de Wet Open Overheid blijkt dat de AFM de afgelopen jaren herhaaldelijk om extra geld heeft gevraagd om taken uit te voeren die voortvloeien uit de nieuwe Europese cryptowetgeving MiCA. Financiën noemde een overheidsbijdrage echter ‘politiek niet haalbaar’ en zette in op een minimale vorm van toezicht die volgens de AFM onvoldoende is om ‘effectief en adequaat’ toezicht te kunnen houden.
Uit een pakket van bijna driehonderd pagina’s, waaronder– deels vertrouwelijke – rapporten, presentaties en mailverkeer, rijst het beeld dat Financiën de zorgen over cryptofraude minder zwaar weegt dan de AFM. In een ambtelijke nota van 10 november vorig jaar schetst de toezichthouder drie scenario’s voor de zwaarte van het toekomstige toezicht: ‘basis, aangescherpt en minimaal’. Financiën kiest voor het laatste: ‘Gelet op de risico’s in de cryptosector […] adviseren wij om met het minimale scenario door te gaan’.
Dit is een scenario dat door AFM wordt bestempeld als ‘de ondergrens van goed uitvoerbaar toezicht’, waarbij de toezichthouder ‘minder snel op bepaalde risico’s kan reageren’ en ook minder invloedrijk zal zijn in Europees samenwerkingsverband.
Grote risico’s
Dit terwijl de risico’s van crypto’s groot zijn, aldus het landelijke kennisinstituut voor geestelijke gezondheids- en verslavingszorg Trimbos. In een vertrouwelijk gesprek wijzen medewerkers van het Trimbos-instituut ambtenaren van Financiën op de overeenkomsten tussen de cryptohandel en gokken, aldus een gespreksverslag. Het is volgens de Trimbos-medewerkers daarom belangrijk om niet enkel naar verslaving te kijken maar naar alle schade, inclusief gezondheidsschade. Toch besluit Financiën om geen extra overheidsbudget te besteden aan cryptotoezicht. De AFM moet zijn controletaken blijven bekostigen uit bijdragen van bedrijven uit de financiële sector zelf, waarbij het Ministerie de toezichthouder een harde bovengrens oplegt.
Juristen gespecialiseerd in financieel toezicht zijn verbaasd over de terughoudende opstelling van het Ministerie. ‘Het is heftig om te lezen dat de AFM zelf aangeeft het toezicht op de cryptosector niet aan te kunnen zónder extra geld. Plat gezegd kunnen we nu al concluderen dat sprake gaat zijn van suboptimaal toezicht’, zegt Michiel van Eersel, van kantoor Birkway. ‘Hierbij komt dat juist meer middelen nodig zijn dan voor het traditionele toezicht, omdat de AFM zal moeten beschikken over up to date kennis over de technologie achter cryptotransacties en omdat fraudeurs in de cryptosfeer moeilijker te lokaliseren zijn.’
Het nieuwe Europese pakket cryptoregels MiCa gaat in op 30 december dit jaar. Daarop vooruitlopend maakt de toezichthouder al dit jaar €3,6 mln aan extra kosten. Voor het grootste deel daarvan moet de toezichthouder daarvoor nu het potje ‘onvoorzien’ aanwenden.
Cryptobedrijven die onder toezicht staan, moeten vanaf volgend jaar zelf voor hun AFM-toezicht gaan betalen, zoals in heel de financiële sector gebruikelijk is. De ministers van Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid hebben de toezichthouder daarvoor €3,4 mln extra begrotingsruimte gegeven, waardoor het totale budget voor cryptotoezicht dan uitkomt op €7 mln. Dit op een totaal AFM-budget voor 2025 van €161 mln.
Onvoldoende mensen
In een reactie schrijft AFM dat die zich noodzakelijkerwijs richt ‘op die zaken waar de meeste schade voor consumenten, beleggers en marktpartijen bestaat of kan ontstaan’. Een woordvoerder schrijft: ‘Wij hebben niet de menskracht en middelen om alle risico’s tegelijkertijd aan te pakken. Wij stellen prioriteiten waar onze inzet het meeste resultaat voor onder andere beleggersbescherming oplevert.’ Op de vraag wat AFM vindt van de opstelling van het ministerie gaat de woordvoerder niet in.
Een woordvoerder van het Ministerie van Financiën laat weten dat de benodigde capaciteit in nauw overleg met de toezichthouders is bepaald en toegekend. ‘Met deze capaciteit kan de AFM goed toezicht houden, op een risicogestuurde manier’ Ook wordt in de loop van 2025 met de AFM geëvalueerd of zij voldoende middelen heeft voor het toezicht op MiCA, aldus Financiën.
De discussie over een overheidsbijdrage in de financiële sector is het afgelopen jaar weer opgelaaid, vanwege forse kostenstijgingen. Meerdere brancheorganisaties hebben een brief gestuurd naar Financiën, waarin wordt aangedrongen op een herziening van het toezichtsysteem. In een schriftelijke uitleg van de minister van Financiën aan de Tweede Kamer staat vermeld dat de toename in de toezichtkosten mede te wijten is aan de extra taken die de AFM moet uitvoeren vanwege nieuwe cryptowetgeving, schrijft het FD.
Wil jij het overzicht over alle belangrijke fiscale deadlines?
