Er is een jaar verloren gegaan in de toeslagenaffaire omdat het kabinet bezig was met ‘bijzaken’. Pas toen begon goed door te dringen dat de terugvordering van kinderopvangtoeslagen was doorgeslagen en de fraudeaanpak ontspoord. De opgestapte staatssecretaris van Financiën Menno Snel noemde 2018 een verloren jaar tegenover de parlementaire ondervragingscommissie.
Onderdeel van het probleem
De D66’er trad eind 2017 aan en trad twee jaar later af. Hij vond zichzelf onderdeel van het probleem geworden in plaats van onderdeel van de oplossing. ‘Ik liep consequent achter de bal aan’, zei hij woensdag. In zijn eerste jaar zei hij vooral te hebben gesteggeld met de Kamer over bijzaken. En dat terwijl bij de Belastingdienst kennis over wat er tussen 2012 en 2014 mis was gegaan kon ‘verdampen’.
Mede door personele wisselingen en een enorm archief met 36 miljoen documenten kon de belangrijke informatie verdwijnen zei de voormalig staatssecretaris. Snel moest erkennen dat bij hem net als bij zijn voorganger ergernis was over de traagheid van de informatievoorziening. Veel zaken bleven daardoor onduidelijk. Ook door een hele ‘defensieve’ Belastingdienst.
Koude rillingen
‘Het was gewoon een bende’ zei Snel. Volgens de D66’er zit de kern van het probleem in het toeslagensysteem ‘zonder een greintje menselijke maat’. Hij erkende ‘koude rillingen’ te hebben gekregen toen bleek dat nog steeds schulden werden ingevorderd bij burgers die al als slachtoffer waren aangemerkt.
Die mensen stonden om dubieuze redenen nog steeds te boek als mensen die door opzet of grove schuld niet in aanmerking kwamen voor een betalingsregeling of stopzetting van invordering, schrijft het FD.
Hetzelfde patroon
Ook Snels collega Tamara van Ark miste meerdere malen de afslag om in te grijpen. ‘Dat is frustrerend, maakt me boos en spijt me’ zei de VVD-politica. ‘Maar daar hebben de ouders die het trof niets aan’, voegde ze toe. Van Ark was staatssecretaris van Sociale Zaken van 2017 tot 2020. Met de kennis van nu had ze de hele uitvoering van de Kinderopvangtoeslag bij de Belastingdienst weggehaald zei ze.
Tijdens de verhoren van Snel van Van Ark kwam hetzelfde patroon naar voren als tijdens de verhoren van toenmalig staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën en Lodewijk Asscher, destijds minister van Sociale Zaken. Allen hadden momenten laten passeren waarin ze hadden kunnen ingrijpen. Ook bij Van Ark, tegenwoordig minister voor Medische Zorg, is het wrede mechanisme lange tijd onopgemerkt gebleven.
Politiek risico
Het probleem van de alles-of-niets-benadering stond in de analyse die ten grondslag lag aan een voorstel om de kinderopvang direct te financieren. ‘Het zat er niet bij. Daarmee heb ik de eerste afslag al gemist’, aldus Van Ark. Wel werd een ‘politiek risico’ gesignaleerd op haar ministerie. Zo bestond er de vrees dat Sociale Zaken de schuld zou krijgen.
Daar nam ze pas kennis van in de aanloop naar haar verhoor, moest Van Ark toegeven. ‘Je weet niet wat je niet weet’. Zo zei ze vooral naar de toekomst te hebben gekeken samen met haar collega-staatssecretaris Menno Snel van Financiën. Van het plan om de uitvoering van de kinderopvangtoeslag van de Belastingdienst naar de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) te verplaatsen kwam uiteindelijk niets terecht, aldus het FD.
