Uit onderzoek van de Auditdienst Rijk (ADR) blijkt dat de Belastingdienst vorig jaar de nabestaanden van zo’n honderd miljonairs ten onrechte heeft laten weten dat ze geen aangifte erfbelasting hoefden te doen. Dit heeft staatssecretaris Menno Snel van Financiën laten weten in een brief aan de Tweede Kamer.
Vermoedelijk veel grotere groep
Aan het einde van vorig jaar kwamen verschillende notarissen al met wantrouwende geluiden over de afwikkeling van erfenissen door de fiscus. Vervolgens werd een onderzoek gestart naar de periode januari 2018 tot en met september van dat jaar. Hierbij is alleen gekeken naar vermogens van meer dan €1 miljoen.
Uit het onderzoek bleek dat 114 personen een brief hadden ontvangen waarin stond dat ze geen aangifte erfbelasting hoefden te doen. In 88 van die gevallen dit ten onrechte zijn geweest. Van die 88 hadden 31 mensen uit zichzelf toch aangifte gedaan. De overige kregen na de ontdekking van de fout bericht dat ze alsnog aangifte moesten doen. Om hoeveel geld het precies gaat is niet bekend, schrijft het FD.
Vermoedelijk gaat het om een veel grotere groep aangezien het onderzoek maar een beperkt monster heeft genomen. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt stelt ‘waarschijnlijk duizenden, zo niet tienduizenden’ onjuiste beoordelingen. Onderzoek naar de vermogens tussen €500.000 en €1 miljoen is inmiddels afgerond. Vooralsnog worden die resultaten niet gedeeld met de Kamer.
Oorzaak
De precieze oorzaak van de fout blijft onbekend. Wel is bekend dat de fiscus vorig jaar bezig was met een grote inhaalslag met betrekking tot de schenk- en erfbelasting. Het oude systeem zou al in 2017 zijn beëindigd terwijl het nieuwe systeem nog niet klaar was. Zo ontstond er een achterstand van €450 miljoen. In korte tijd werden toen tienduizenden extra aanslagen opgelegd en brieven verstuurd waarin de Belastingdienst meedeelde dat er geen aangifte hoefde te worden gedaan.
De brieven bevatten overigens standaard bericht dat nabestaanden verplicht zijn om aangifte te doen als er wel sprake is van een nalatenschap die de vrijstellingen van €650.000 voor partners en €20.000 voor kinderen te boven gaat. Er kunnen dan ook geen rechten worden ontleend aan de brief.
Meer dan tien systemen
De ADR laat met het onderzoek wederom zien hoe gebrekkig de systemen van de fiscus eraan toe zijn. Zo wordt er voor een vermogenscontrole op de erfbelasting vertrouwd op een voorziening die al sinds 2016 ‘tijdelijk’ is. Daarbij wordt informatie uit andere systemen van de Belastingdienst gehaald, maar die data bleek niet altijd juist, actueel of volledig. Soms werden bijvoorbeeld familierelaties niet weergegeven.Daarvoor moeten de medewerkers van de dienst informatie halen uit meer dan tien andere systemen.
Dit levert allerlei risico’s op stelt de ADR vast in haar onderzoek. De werkwijze is ‘complex en onoverzichtelijk waardoor er gemakkelijk fouten kunnen worden gemaakt’. Daarnaast ligt ook een deel van het probleem bij de notarissen. Zij leveren testamenten te laat aan, waardoor de fiscus geen actuele informatie heeft over erfgenamen.
In een reactie heeft directeur-generaal Jaap Uijlenbroek van de Belastingdienst laten weten dat er ‘vangnetcontroles’ komen op alle vermogens van meer dan €500.000. Er wordt nog onderzocht of het de moeite zal lonen om die grens te verlagen, aldus het FD.
