De Europese Commissie heeft een belangrijke slag verloren in de strijd om multinationals meer winstbelasting te laten betalen. Apple heeft geen verboden staatssteun van Ierland gekregen volgens het Europees Gerecht. Het technologiebedrijf hoeft dus niet alsnog miljarden euro’s belasting te betalen. De uitspraak verkleint de kans dat andere belastingzaken wel standhouden voor de Europese rechter.
Druk toegenomen
In 2016 droeg Eurocommissaris Margrethe Vestager Ierland op om Apple een navordering op te leggen van €13 miljard. De Ierse regering en Apple gingen in beroep en kregen woensdag gelijk toen het Gerecht in Eerste Aanleg het besluit van Vestager vernietigde. De zaak is het grootste belastinggevecht dat de Europese Commissie is aangegaan en trok veel belangstelling.
De Apple-zaak lag aan de basis van de inspanningen van de Commissie om iets te doen aan lidstaten die ogenschijnlijk de gelegenheid bieden aan multinationals om belasting te ontwijken. De druk om hier iets tegen te doen is vanwege de hoge overheidsuitgaven tijdens de coronacrisis alleen maar toegenomen.
Concurrentieverhoudingen
Vestager verloor eerder ook al in de Starbucks-zaak. Toen besliste het Gerecht ook dat er geen sprake was verboden staatssteun tussen de koffieketen en Nederland. De vergelijkbare zaak rond Fiat Chrysler en Luxemburg won de Eurocommissaris. De onderzoeken naar Ikea en Nike lopen nog. Nederland zou ook deze bedrijven hebben bevoordeeld.
In de Apple-zaak heeft Vestager niet kunnen bewijzen dat twee dochterbedrijven in Ierland economisch voordeel hebben gehad van belastingafspraken die tussen 1991 en 2007 zijn gemaakt met de Ierse fiscus. Die zogenaamde belastingrulings leidden er volgens de Eurocommissaris toe dat het grootste deel van de winst van het technologiebedrijf buiten Noord- en Zuid-Amerika onbelast bleef. Dit verstoord de concurrentieverhoudingen en is daarmee verboden staatssteun aldus Vestager.
Waar belast
Volgens het ministerie van financiën in Dublin heeft Apple nooit een bijzondere fiscale behandeling gekregen. En waren de belastingaanslagen voor de dochterbedrijven in lijn met de normale regels. De oppositiepartij in Ierland denkt daar anders over. Sinn Féin noemt het een zwarte dag voor de Ierse belastingbetaler.
Een fors deel van het Ierse begrotingstekort van 2020 had kunnen worden goedgemaakt met het geld van Apple, stelt de oppositiepartij. De €13 miljard die het bedrijf in een fonds stortte, is aangegroeid tot €14,3 miljard. Apple zei in een verklaring dat de zaak niet draaide om hoeveel belasting het bedrijf betaalt, maar waar die belasting wordt betaald. Het bedrijf zegt de inspanning om daar internationale afspraken over te maken te steunen.
Intellectueel eigendom
Vestager heeft laten weten de uitspraak te zullen bestuderen en te kijken naar eventuele vervolgstappen. Zij zou nog tegen de uitspraak beroep in cassatie kunnen aantekenen bij het Europees Hof. Nederlandse belastingdeskundigen denken dat de kans klein is dat ze daar alsnog gelijk krijgt.
Net als in de Starbucks-zaak onderschrijft het Gerecht het recht van de Commissie om rulings te toetsen. Maar net als in de zaak rond de koffieketen is het niet gelukt hard te maken dat er sprake is van ongelijke behandeling. Hoogleraar Europees belastingrecht Raymond Luja stelt dat het Hof juridische vragen beantwoord en niet gaat over de feiten.
De Commissie heeft niet aangetoond dat het intellectueel eigendom van Apple buiten Noord- en Zuid-Amerika thuishoorde in Ierland. En dus veel meer winst aan de Ierse dochters had kunnen worden toegerekend. Dat deze winst hierdoor misschien nergens is belast, verandert niets aan de juiste handelwijze van Ierland stelt Luja.
Europese wetgevers aan zet
Bas Eickhout, GroenLinks-Europarlementariër, stelt dat de Europese wetgevers aan zet zijn: ‘Deze uitspraak moet ons wakker schudden: de Europese Unie moet regels aanscherpen om belastingontwijking effectief aan te pakken.’
Collega-Europarlementariër Paul Tang van de PvdA verwelkomde om die reden het pakket maatregelen dat de Commissie woensdag presenteerde om laag belastende lidstaten in het gelid te krijgen. Dit actieplan is volgens Tang ‘niets minder dan de revolutie’ om belastingontwijking een halt toe te roepen, aldus het FD.
