Tijdens het debat over de opsplitsing van de Belastingdienst stond Minister van Financiën Wopke Hoekstra tegenover een sceptische Tweede Kamer. Volgens de minister komt zelfs de belastinginning in gevaar als er geen andere weg in wordt geslagen. De Kamer bleek niet overtuigd van Hoekstra’s plan.
Haalbaarheidstoets
De minister stelt dat er te veel tijd van te weinig mensen naar de afwikkeling van de toeslagenaffaire gaat. Bovendien gaat dat ten koste van het management van de rest van de dienst. Volgens Hoekstra was de afgetreden Menno Snel met niks anders meer bezig. De sceptische geluiden komen overigens niet alleen uit de oppositie. Ook de coalitiepartners vragen zich af of Hoekstra de juiste weg inslaat met zijn plan, dat schrijft het FD.
Zo kwam er een nagenoeg Kamerbrede steun voor de door Eppo Bruins ingediende motie om een haalbaarheidstoets uit te voeren op de voorgenomen opsplitsing van de fiscus. Vooral gezien het aantal risico’s dat komt kijken bij zo’n ontvlechting. Hoekstra zelf is niet tegen de motie en wil best de risico’s en meerwaarde toetsen. Maar de opsplitsing an sich staat volgens hem niet meer ter discussie. ‘Dat wil ik niet terugdraaien en zou ik zeer onverstandig vinden’, aldus de minister.
Onderbouwing van de aansturing
Ook partijgenoot Pieter Omtzigt vroeg tijdens het debat om een betere onderbouwing voor het plan de Douane en Toeslagen los te knippen van de rest. Volgens Omtzigt kan de Douane gemakkelijk worden verzelfstandigd. ‘Maar tussen de Belastingdienst en Toeslagen zitten hele grote verwevenheden’, stelt Omtzigt.
Steven van Weyenberg van D66 sprak ook zijn bedenkingen uit over de uitwerking van het plan door de drie nieuwe directoraten-generaal van zijn eigen partij. Hij is bang dat iedere ochtend de vraag opkomt: wie van de drie? Ook andere Kamerleden vroegen om duidelijkheid over hoe gemeenschappelijke diensten zoals bijvoorbeeld ICT zullen worden aangestuurd.
Hoekstra maakte duidelijk in zijn beantwoording dat er wat hem betreft geen ‘klassieke’ reorganisatie komt. Het gaat vooral om de ‘flessenhals’ in de aansturing waarbij de overgang van twee naar vijf moet helpen. Daarnaast gaf Hoekstra toe dat de voornaamste verantwoordelijk komt te liggen bij de directeur-generaal fiscaliteit en Belastingdienst.
Implementatie
Het ambtelijk advies waarschuwt voor grote risico’s voor de continuïteit en de dienstverlening aan de burger. Volgens Van Weyenberg is er ook heel veel weerstand bij de Belastingdienst zelf. Samen met Van Weyenberg denkt ook Helma Lodders van de VVD dat het belangrijk is dat Hoekstra betrokken blijft bij de implementatie. ‘De minister moet het niet over de heg gooien’, aldus Lodders.
Dat geldt wat hen betreft ook voor minister-president Mark Rutte. Hij gaf na zijn toezegging aan dat volgens hem zonder taboes moet worden gesproken over de toekomst van het stelsel. Wat voor Groenlinks en D66 betekent dat ook onderwerpen als inkomensafhankelijke zorgpremies en gratis kinderopvang weer op tafel komen te liggen.
Evaluatie
In de zomer moet een evaluatie komen en duidelijk worden welke lessen worden getrokken uit de hele affaire. Daarbij zijn er ook nog politieke vraagstukken. Omtzigt vraagt nog steeds om een feitenrelaas waaruit duidelijk moet worden wat toenmalig staatssecretaris Eric Wiebes van de kwestie wist. Hoekstra meent dat een precieze tijdlijn ‘echt een enorme vraag’ betekent, waar hij ‘geen begin van een antwoord’ op kan geven, aldus het FD.
Rutte sprak zich nog fel uit tegenover SP-Kamerlid Renske Leijten over de rol van topambtenaren in de toeslagenaffaire. Volgens de minister-president worden de ambtenaren vogelvrij verklaard als ze met naam en toenaam worden genoemd in debatten en de media. Als er bij ambtenaren zaken niet goed gaan, moet dat binnenskamers blijven, aldus de premier.
