Uit het recente rapport van de Belastingdienst blijkt dat bedrijven en instellingen vorig jaar bijna €840 miljoen meer aan belastingen hebben aangegeven na boekenonderzoeken door de fiscus. In 2022 heeft de Belastingdienst in totaal 8707 van dergelijke onderzoeken uitgevoerd, waarbij maar liefst 940.000 arbeidsuren zijn besteed, wat overeenkomt met ongeveer 783 voltijdse banen.
Minder dan een derde
Deze gegevens zijn afkomstig van het eerste overzicht van de Belastingdienst over boekenonderzoeken en fraudebestrijding in het afgelopen jaar. Het Nederlandse parlement, de Tweede Kamer, heeft vorig jaar middels een motie om zo’n rapportage gevraagd nadat duidelijk werd dat het aantal boekenonderzoeken sinds 2016 sterk was afgenomen. Folkert Idsinga, een Tweede Kamerlid van de VVD en indiener van de motie, benadrukte destijds het belang van boekenonderzoeken en fraudebestrijding voor de belastingmoraal en het geld dat de overheid jaarlijks misloopt.
In vergelijking met 2021, waarin 7051 boekenonderzoeken plaatsvonden, is de daling in 2022 niet verder voortgezet. Echter, het aantal onderzoeken was vorig jaar nog steeds minder dan een derde van het aantal controles dat de Belastingdienst in 2016 achteraf uitvoerde om de juistheid van aangiftes van bedrijven en instellingen te controleren, dat schrijft het FD.
Opgesplitst
Volgens het jaarrapport dat woensdagavond werd gepubliceerd, constateert de Belastingdienst zelf dat het toezicht achteraf nog steeds onder druk staat. Als oorzaken worden onder andere de capaciteit genoemd die nodig was voor het herstellen van de belasting op sparen en beleggen, die door de Hoge Raad onwettig was verklaard. Bovendien heeft de coronapandemie het aantal bedrijfsbezoeken in de eerste maanden van vorig jaar beïnvloed, zij het in veel mindere mate dan gedurende het hele jaar 2021.
De Belastingdienst heeft de boekenonderzoeken opgesplitst naar het midden- en kleinbedrijf, grote ondernemingen en buitenlandse bedrijven die in Nederland belastingplichtig zijn. Het merendeel van de onderzoeken (8089) werd uitgevoerd bij het mkb. Dit is niet verrassend, aangezien het mkb ook veruit het grootste aantal bedrijven omvat. De onderzoeken bij deze bedrijven resulteerden in een totale opwaartse correctie van de belastingaangiftes met meer dan een half miljard euro.
Belastingsoorten
De fiscus onderzoekt onder andere de aangiftes voor loonheffing, omzetbelasting en winst- of vennootschapsbelasting. De Belastingdienst kan echter de gegevens over de boekenonderzoeken niet opsplitsen naar de verschillende belastingsoorten. Dit wordt gemeld door de dienst, omdat de systemen hier niet op zijn ingericht. Het is daardoor ook onbekend hoeveel geld de onderzoeken opleveren voor de schatkist. De genoemde bedragen hebben betrekking op de belastingaangiftes zelf, niet op de belastingopbrengsten. Voor 2022 was de totale begroting van belastinginkomsten voor het Rijk vastgesteld op €334 miljard.
Vervanging FSV
Naast de boekenonderzoeken geeft de Belastingdienst nu voor het eerst inzicht in de maatregelen die het afgelopen jaar zijn genomen ter bestrijding van fiscale fraude. Vanwege privacywetgeving kon de dienst vorig jaar geen gebruik maken van de fraude signalering voorziening (FSV), vanwege de onthullingen in de kinderopvangtoeslagaffaire. Op dit moment is er nog geen vervangend systeem voor de FSV, maar dat betekent niet dat er geen enkele vorm van signalering meer plaatsvindt, zo blijkt uit het jaarrapport.
Boetes en verhuld vermogen
In 2022 heeft de Belastingdienst in totaal 3865 bestuurlijke boetes opgelegd vanwege opzet of grove nalatigheid bij het indienen van onjuiste aangiftes. De Fiod, de fiscale opsporingsdienst, is 372 keer ingeschakeld. Bovendien zijn er 127 processen-verbaal doorverwezen naar het Openbaar Ministerie, waarvan 72 gevallen uiteindelijk tot strafrechtelijke vervolging hebben geleid.
Het programma Verhuld Vermogen, dat tot doel heeft vermogens die aan het zicht van de fiscus worden onttrokken op te sporen, heeft geleid tot de grootste stijging in belastingaangiftes, namelijk €114 miljoen, aldus het FD.
