De Europese en Nederlandse aanbestedingsprocedures bieden genoeg bescherming tegen belangenverstrengeling met de Big Four bij het vormgeven van beleid op het gebied van belastingontwijking. “Belastingadvieskantoren worden niet per definitie uitgesloten van overheidsopdrachten op basis van het feit dat ze ook voor partijen uit het bedrijfsleven werkzaam zijn”, reageert staatssecretaris Menno Snel van Financiën in antwoord op vragen van Kamerlid Renske Leijten (SP).
Wereldwijde belastingontduiking
Leijten stelde vragen naar aanleiding van een rapport van Corporate Europe Observatory (CEO). Deze concludeerde in het rapport ‘Accounting for influence – how the Big Four are embedded in EU policy-making on tax avoidance’ dat dat de Big Four een centrale rol spelen in wereldwijde belastingontduiking. CEO noemt het opmerkelijk dat Europese instituten advies vragen aan de grote accountantsbureaus over de aanpak van belastingontwijking, terwijl juist die kantoren de architecten zijn van de ingewikkelde constructies waarmee bedrijven belasting ontwijken. Volgens het onderzoek is de beïnvloeding een viertrapsraket: openbare aanbestedingen, lobbygroepen, adviesgroepen en draaideurpolitiek.
Dubbele pet
CEO stelt dat de Big Four veel geld ontvangt van de EU voor onderzoek naar het belastingbeleid, terwijl zij tegelijkertijd geld zouden ontvangen van bedrijven om belasting te ontwijken. Ter ondersteuning wordt de 10,5 miljoen genoemd dat dit jaar is toegekend aan PwC, Deloitte en KPMG door the European Commission’s Directorate General for Taxations and Customs Union voor studies over verschillende belasting- en douanekwesties. Daarnaast constateert CEO dat de Big Four actief zijn in lobbygroepen die het fiscale beleid in het voordeel van grote bedrijven proberen te beïnvloeden. Verder zou er ook sprake zijn van ‘draaideurpolitiek’, omdat veel kopstukken van belangrijke EU-instituten afkomstig zijn van de Big Four.
Carrièreoverstap
Staatssecretaris Snel reageert hierop dat het “natuurlijk wel eens voorkomt dat accountants of fiscalisten bij een van de genoemde kantoren een carrièreoverstap maken om bij de commissie te gaan werken.” Hij benadrukt echter dat dit niet alleen voor grote kantoren geldt, maar ook voor medewerkers van belastingdiensten of andere organisaties. “Het fiscale werkveld is dynamisch en overstappen tussen adviespraktijk, beleid, wetgeving en wetenschap is mogelijk en gebeurt. Van belang is dat enkel het arbeidsverleden van een medewerker niets zegt over zijn integriteit, objectiviteit of onafhankelijkheid.”
Belangenafweging
Snel vindt het van belang dat geen enkele externe partij de doorslaggevende stem heeft bij de vormgeving van fiscaal beleid of bij de totstandkoming van fiscale wetgeving. Dat externe partijen opkomen voor een deelbelang is op zichzelf niet bezwaarlijk. Uiteindelijk is het de verantwoordelijkheid van het kabinet om een belangenafweging te maken op welke wijze het algemene belang het beste wordt gediend, met de Eerste en Tweede Kamer als controleurs.
Aanbestedingsprocedure
De staatssecretaris vervolgt dat de aanbestedingsprocedures op nationaal en Europees niveau voldoende bescherming bieden tegen belangenverstrengeling. “Deze procedures beogen zorgvuldigheid en transparantie te creëren. Om die transparantie te bevorderen worden opdrachten van de Commissie, net als aanbestedingen door de lidstaten, gepubliceerd op het Europese systeem Tenders Electronic Daily. De uiteindelijke selectie is aan de Commissie. De selectie doet zij op basis van openbare criteria. Alle partijen worden gelijk behandeld. Als de Commissie van oordeel is dat er sprake is van conflicterende belangen, dan kan zij de inschrijving terzijde leggen met als argument dat het kantoor niet over de vereiste beroepsbekwaamheid beschikt.”
