Voorstanders weten het zeker: blockchain gaat ons leven veranderen. Critici daarentegen vinden blockchain traag en ongeschikt voor de massamarkt. Wat is blockchain en wat voor invloed heeft deze nieuwe technologie op de werkzaamheden van fiscalisten, belastingadviseurs en accountants? Nextens spreekt hierover met Martin de Bie. Hij houdt zich als adviseur nieuwe technologie & innovatie bij 216 dagelijks bezig met blockchaintechnologie.
Optimistisch over blockchain
De Bie behoort tot de categorie optimisten voor blockchain, maar erkent wel de punten van critici. Blockchain is traag, duur en het zeker niet geschikt voor alles en iedereen. ‘Maar ook dit kan snel veranderen. Blockchaintechnologie ontwikkelt snel.’
Een blijvende hype
Is Blockchain dan een hype of is het een blijvertje? ‘Het is een hype, maar het is zeker weten ook een blijvertje’, zegt De Bie. ‘Het is te vergelijken met de opkomst van internet, dat begon ook klein en werd steeds groter. Blockchain staat nu nog in de kinderschoenen, maar qua hype zitten we in de piek.
Klanten adviseren met de juiste kennis in huis
Er is namelijk veel geld in te verdienen.’ De Bie houdt dagelijks de stand van zaken bij over de ontwikkelingen binnen blockchain en hoe de markt daarop reageert. Het kantoor waarvoor hij werkt, 216, heeft in tegenstelling tot veel andere accountantskantoren zelf programmeurs in dienst. Zonder programmeurs kunnen er geen documenten op de blockchain gezet worden. Met deze kennis in huis en aan de hand van data analytics kunnen ze de klant optimaal adviseren. En dus ook over blockchain. Maar wat is het?
Wat is blockchain?
Blockchain is een peer-to-peer oplossing, een netwerk zonder centrale server, om afspraken (bijvoorbeeld transacties) vast te leggen op een grootboek. Deze technologie zorgt er voor dat de afspraak decentraal wordt vastgelegd, waarbij deze versleuteld, transparant en achteraf niet meer muteerbaar is. Het blijft uiteraard wel altijd inzichtelijk voor gebruikers. Binnen het systeem is geen centrale autoriteit aanwezig.
Steeds opnieuw een origineel document
Het wordt beheerd op basis van gezamenlijke overeenstemming, via een gekozen versleutelingssysteem en het wordt in blokken vastgelegd. Deze blokken worden gekoppeld door middel van een verwijzing naar het vorige blok via een hash. Hashing maakt van alle data die binnenkomt een unieke code die niet teruggerekend kan worden naar de oorspronkelijke code. Hierdoor kun je dus een origineel document verzegelen met een hash. Verandert er iets in het document, dan krijgt het document een andere hashcode. De gebruiker heeft een unieke private key nodig om data te kunnen inzien of te verrijken met nieuwe transacties. En via een public key kan hij informatie delen op de blockchain.
Altijd overeenstemming over te volgen acties
Ook kunnen er overeenkomsten (smart contracts) geprogrammeerd worden, die zonder tussenkomst van derde partijen zelfstandig actief kunnen zijn op de blockchain. Er is dus vooraf overeenstemming bereikt door partijen over de te volgen acties. Houdt één van de partijen zich niet aan de gemaakte afspraken, dan zal het systeem de ‘if-then-else’-regels toepassen en de geprogrammeerde vervolgactie dus niet uitvoeren.
Voorbeelden van nuttig gebruik blockchain
Het bekendste product dat gebruikmaakt van de blockchaintechnologie is de cryptovaluta ofwel digitale munteenheid. Hiervan zijn er nu veel beschikbaar op de markt. De bekendste zijn Bitcoin en Ether. Maar er ontstaan ook nieuwe coins, zoals bijvoorbeeld bekend onder de term ICO (Initial Coin Offering).
Toepassingen voor accountant, notaris en journalist
De blockchaintechnologie kan bepaalde controlerende activiteiten van een beroepsgroep overbodig maken of vereenvoudigen. Denk bijvoorbeeld aan de audit-werkzaamheden van de accountant of de noodzaak van de handtekening van de notaris bij verkoop van een woning. De overdracht van een huis kan zonder hun tussenkomst gebeuren, doordat het geld rechtstreeks van koper naar verkoper overgeschreven kan worden en de eigendomsakte in blockchain opgeslagen wordt. Andere branches kunnen juist veel voordeel hebben van blockchain, denk aan de journalistiek als het gaat om plagiaat. Maar ook financierders doordat alles realtime, betrouwbaar en inzichtelijk is.
Invloed op het fiscale werkveld
Blockchain voor de accountant
De Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) heeft onderzoek laten doen naar de impact van blockchaintechnologie op de Nederlandse mkb-accountant die werkzaam is in een samenstelpraktijk. Ook De Bie heeft meegewerkt aan dit onderzoek. Conclusie van de NBA: blockchain heeft geen effect en geen toegevoegde waarde op de werkzaamheden van een samenstellend accountant. Is daarmee dan de kous af?
Nee. ‘Voor accountants gaat blockchain wel degelijk spelen’, zegt De Bie, ‘maar dan meer aan de klantkant. Stel je koopt een auto bij een bedrijf, dat blockchaintechnologie toepast voor de factuurafhandeling en financiële verantwoording’, geeft De Bie als voorbeeld. ‘De factuur krijgt een unieke hashcode mee en zodra jij akkoord gaat met de aankoop, wordt deze
transactie dus vastgelegd op de blockchain. Indien je de factuur achteraf zou wijzigen, dan wijzigt ook de hashcode en correspondeert het dus ook niet meer met het origineel op de blockchain. Men kan dus niet frauderen. Dat is wat je uiteindelijk wilt: één bron en dat is de waarheid. Nu wordt het in meerdere bronnen geboekt en al die bronnen moeten gecontroleerd worden en daaruit moet de waarheid opgemaakt worden. Hierin zit dus de grootste impact voor accountants.’
De Bie denkt dat zijn geschetste voorbeeld pas over twee à vijf jaar mogelijk is. ‘Maar met technologie weet je het nooit, het kan opeens heel snel gaan’, zegt hij. In dit toekomstbeeld kan ook de Belastingdienst veel informatie uit blockchain halen. ‘Maar dat is nog zo complex, dat kan nog wel even duren.’
Het onderzoek voor de NBA wijst wel op een ander punt wat op dit moment ‘booming’ is en waar de accountant zeker wat van moet weten: de bitcoin. ‘Een accountant moet op de hoogte zijn van bitcoin-betalingen van zijn klant, omdat dit de omzet verandert’, aldus het rapport.
Blockchain voor fiscalisten en adviseurs
Ook voor fiscalisten en adviseurs geldt dat blockchain voor hun eigen werkprocessen geen directe toegevoegde waarde heeft. Die toegevoegde waarde zit ’em meer in de klantensfeer. ‘Het is belangrijk om te weten wat er speelt’, zegt De Bie. ‘Alleen op die manier kun je je klanten van een goed advies voorzien.’
Ook de adviseur moet zich verdiepen in de ontwikkeling van cryptovaluta zoals de bitcoin en ICO. ‘Er is snel heel veel geld te verdienen in ICO waardoor de populariteit groeit, maar niet zonder risico’s en gevaar’, zegt De Bie. ‘Mensen met vernieuwende ideeën of producten bouwen een website waarop ze het idee promoten. Vervolgens creëert degene zelf een cryptovaluta in een besloten blockchain-omgeving. Iedereen kan met een paar muisklikken die cryptovaluta kopen waarmee ze de ontwikkeling van het idee financieren. Veel mensen doen dit en hiermee verdienen de bedenkers binnen een dag miljoenen. Maar wie zegt dat deze bedenkers het idee ook daadwerkelijk gaan realiseren? Je moet als adviseur je klanten kunnen adviseren over al dan niet investeren in een ICO en dus de kansen en gevaren begrijpen.’
3 aandachtspunten bij een ICO
Wat zijn de gevaren en waar moet je op letten bij een ICO? De Bie benoemt de volgende punten:
- Een ICO kan een leeg ‘iets’ zijn, maar je kunt je geld niet meer terug krijgen. Er is namelijk nog geen wetgeving die hierop aansluit en dus heb je ook nog geen rechten waar je aanspraak op kunt maken.
- Zoek daarom zo goed mogelijk uit of het een bestaand project is. Is er al een proef gedraaid? Bestaat er een whitepaper over? Zijn er referenties? Wie zijn de personen en hebben ze er verstand van?
- Raak nooit je sleutel kwijt waarmee je transacties kunt doen en documenten kunt openen. Als je die kwijt raakt, dan kun je helemaal niets meer. Je kunt dan ook niet meer bewijzen dat bepaalde stukken van jou zijn. Dat geldt ook in het geval als je sleutel misbruikt wordt door iemand anders. Als klant moet je die sleutel dus ook niet geven aan je adviseur.
