Voordelen
Het horizontaal toezicht leidt tot enkele voordelen voor ondernemers. Denk hier aan snellere zekerheid, een sneller antwoord, minder controles, minder vragenbrieven en eerder een definitieve aanslag. Verder zijn de lijntjes met de Belastingdienst een stuk korter omdat een onderneming één aanspreekpunt krijgt. Toch lijken de voordelen mij binnen horizontaal toezicht minder zichtbaar dan bij haar broertje in de douane, de Authorised Economic Operator (AEO). Deze kent zijn grondslag in het faciliteren van de internationale handel en het bestrijden van terrorisme en is operationeel op globaal niveau. Hier wordt meer concreet aangewezen waar het voordeel van de ondernemer zit, namelijk in de logistieke keten en de zogenoemde voorrangsbepaling.
Nadelen
Hiertegenover kent het horizontaal toezicht ook enige nadelen. Dit is allerminst opmerkelijk. Het concept is namelijk opgezet om een win-winsituatie te verkrijgen. Toch plaats ik kanttekeningen bij bepaalde denkbeelden. Horizontaal toezicht werd gezien als de oplossing voor de afnemende controlecapaciteit, maar het één hoort het ander niet uit te sluiten. Horizontaal toezicht kan namelijk niet zonder verticaal toezicht. Bovendien moet een berg werk verzet worden voordat men kan starten met horizontaal toezicht. Dit verschilt uiteraard per onderneming, maar ik kan mij best voorstellen dat een onderneming tijd en geld liever inzet voor haar commerciële doeleinden. De vraag rijst op of het horizontaal toezicht wel echt leidt tot een lastenverlichting. De zorgplicht is zwaarder, het verticaal toezicht ook, zij het in mindere mate, en de zogenoemde inzagemogelijkheden van de Belastingdienst is groter.
Horizontaal toezicht voor het mkb
Horizontaal toezicht is veel breder dan alleen een convenant met de grote ondernemingen. Voor het mkb-segment is de bal pas later gaan rollen in de vorm van een raamwerkconvenant voor brancheverenigingen, koepels en fiscale dienstverleners in het mkb. Cliënten van advieskantoren zonder accountants kunnen echter niet meedoen aan horizontaal toezicht. Deze harde eis kent zijn vertrekpunt in de kwaliteitswaarborging. Voor de mkb-ondernemer die wel meedoet met het horizontaal toezicht kan de meldplicht nadelig werken. Een pleitbaar standpunt op de aangifte zal volgens afspraak moeten worden doorgegeven aan de Belastingdienst, zodat ieder pleitbaar standpunt aan het licht komt, terwijl daar zonder horizontaal toezicht niet per definitie sprake van hoeft te zijn.
Aantoonbaar positief resultaat?
Wanneer we een stap terug doen en vaststellen dat het horizontaal toezicht moet leiden tot een snellere behandeling en lagere compliance-kosten, mis ik harde cijfers van de Belastingdienst. Waar staan we nu? Heeft het horizontaal toezicht meer opgebracht dan als het er niet zou zijn geweest, en geldt dit ook voor de ondernemers? Wat heeft het de Belastingdienst opgeleverd aan belastingopbrengst?
De commissie-Stevens is al gekomen tot een kritisch rapport naar aanleiding van haar onderzoek naar de effectiviteit, de efficiëntie en de rechtmatigheid van horizontaal toezicht. De bal ligt nu bij de Belastingdienst om het positief effect van horizontaal toezicht aan te tonen.
