Het terugtrekken als accountant van ASML door Deloitte, de grootste van de Big Four-kantoren is opmerkelijk. Half maart stond de firma nog op de agenda van de aandeelhoudersvergadering om de rol van KPMG over te nemen per 2025. Twee weken later moest Deloitte zich toch afmelden. Het korte bericht van de chipmachinefabrikant is daarom ook opvallend.
Verbazing
De adviseurs van Deloitte kunnen hun werkzaamheden bij Carl Zeiss, het befaamde Duitse optiekconcern niet op tijd staken. ASML heeft al enige tijd een kwart van de aandelen in een dochterbedrijf van het concern. Accountants mogen niet de boeken controleren bij bedrijven waar ze ook andere diensten aan verlenen.
De regels over de scheiding tussen advies en controle zijn duidelijk. Advies bij een onderneming of dochterbedrijf moet zijn gestopt vóór het boekjaar waarover de accountants hun eerste controle gaan doen. Het terugtrekken van Deloitte wekt daarom verbazing onder accountants en de sector. Het is onwaarschijnlijk dat een firma als Deloitte het belangenconflict over het hoofd heeft gezien.
Externe omstandigheden
In een reactie geeft Deloitte aan dat ‘onder meer externe omstandigheden’ ervoor hebben gezorgd dat de klus in Duitsland langer duurt. ASML meldt pas recentelijk te zijn geïnformeerd door de accountants. Dat de chipmachinefabrikant de aanstelling van Deloitte al op 15 maart aankondigde maakt het extra vervelend.
De vereniging van grote beleggers Eumedion noemt het dan ook ‘een behoorlijke flater’. Directeur Rients Abma stelt dat Deloitte de belofte blijkbaar niet kon waarmaken. ‘En dat mag gewoon niet gebeuren bij een Big Four-kantoor.’ Het zou kunnen dat het niet is gelukt om de collega’s in Duitsland op tijd te laten stoppen. Hoewel advieswerk doorgaans veel lucratiever is dan wettelijke controle, is ASML als grootste Nederlandse genoteerde multinational een echte parel in de kroon van de controlepraktijk.
Ongelukkige keuze
De misser van Deloitte is ook slecht voor de accountancy in het algemeen omdat het weer eens de nadruk legt op de lastige positie van de accountant. Het controleren van bedrijven in het publieke belang in een commerciële omgeving. Ook nu roept deze situatie de vraag op of accountants niet meer afstand moeten nemen, zoals twee kritische commissies eerder al voorstelden.
Beleggersvereniging VEB ziet ook de positieve kant van het verhaal. ‘Het is blijkbaar Deloitte zelf geweest dat besloot zich terug te trekken, dat getuigt van een cultuurverandering. Ik denk dat ze dit een paar jaar geleden nog niet hadden gedaan’, zegt VEB-directeur Gerben Everts. Hij vond bovendien de keuze van ASML om Deloitte aan te stellen, wat ongelukkig. Omdat ASML’s ceo Peter Wennink en cfo Roger Dassen er werkten, aldus het FD.
