Toezichthouder AFM blijft druk uitoefenen op accountants om frauderisico’s bij bedrijven beter te controleren. Uit onderzoek naar 32 accountantscontroles bleek dat bij 23 daarvan tekortkomingen waren. De AFM roept auditcommissies op om de resultaten te bespreken met hun externe accountant.
Veel tekortkomingen bij fraudecontroles
De AFM onderzocht 32 gecontroleerde jaarrekeningen uit 2022 en 2023. In negen gevallen werd geen probleem gevonden, maar bij de overige 23 controles waren er één of meerdere tekortkomingen. Volgens AFM-onderzoeker Arnold Pureveen, zelf oud-accountant bij PwC, is dit een duidelijk signaal. “Dit is het derde signaal dat er iets niet goed is. Wij verwachten dat de sector dit oppakt.”
Het doel van het onderzoek was om beter inzicht te krijgen in hoe accountants frauderisico’s signaleren en aanpakken. De AFM constateerde dat dit nog steeds niet goed gebeurt. In eerdere rapporten, waaronder een eerste onderzoek uit 2023, concludeerde de toezichthouder al dat accountants zich er te makkelijk vanaf maken, dat schrijf het FD.
Fraudeparagraaf vaak onjuist
Een specifiek probleem is de zogeheten fraudeparagraaf in accountantsrapporten. Dit onderdeel is verplicht, maar volgens de AFM rammelt het regelmatig. “Bij 10 van de 32 wettelijke controles constateerden we onjuistheden”, zegt Pureveen. “Soms wordt de indruk gewekt dat er meer controlewerk is gedaan dan werkelijk het geval is. Dat zet lezers van de jaarrekening op het verkeerde been.”
Daarnaast stelt de AFM dat accountants frauderisico’s onvoldoende diepgaand onderzoeken, zelfs als ze eenmaal zijn gesignaleerd. Dit kan ervoor zorgen dat fraude onopgemerkt blijft.
Commissarissen krijgen ook kritiek
Opvallend is dat de AFM niet alleen kritiek heeft op accountants, maar ook op commissarissen. Zij hebben in grote bedrijven een rol in de auditcommissie en zijn verantwoordelijk voor het toezicht op het bestuur en het aanstellen van de accountant. Pureveen roept deze commissies op om het AFM-rapport te bespreken met hun externe accountant en actiever betrokken te zijn bij fraudepreventie.
Accountantssector kritisch op AFM
Binnen de accountancysector is er weerstand tegen de manier waarop de AFM toezicht houdt. Sommige accountants vinden dat de toezichthouder te streng is en te veel verwacht. De uitspraak “een accountant is geen politieagent” wordt regelmatig gebruikt om aan te geven dat hun rol vooral een controlerende en niet een opsporende functie is.
Daarnaast bekritiseren sommige accountants de AFM vanwege haar strenge aanpak. Volgens registeraccountant Wendy Groot, die onderzoek deed naar de sector, heeft de AFM soms een ander beeld van wat een goede controle is dan de accountants zelf. Dit kan de dialoog over verbeteringen in de weg staan.
AFM wil meer open gesprek
De AFM erkent dat er soms angst heerst in de sector. Daarom wil de toezichthouder het gesprek aangaan en niet direct met maatregelen komen. “We organiseren inloopsessies voor reflectie op de uitkomsten”, zegt AFM-onderzoeker Sietze de Leeuw. “We willen uitleggen waarom we hierop letten, welke verbeteringen we willen zien en hoe we kunnen helpen.”
Naast de huidige onderzoeken plant de AFM nieuwe controles. Mogelijk zal de toezichthouder in de toekomst ook per accountantskantoor specifiek onderzoek doen.
Strenger toezicht op accountants sinds boekhoudschandalen
Het toezicht op accountants werd aangescherpt na boekhoudschandalen bij bedrijven als Ahold, Parmalat en Enron. Sinds 2006 staan grote accountantskantoren met een zogeheten oob-vergunning onder toezicht van de AFM. In 2022 werd dat uitgebreid naar middelgrote en kleine kantoren. In totaal houdt de AFM toezicht op ruim 230 accountantsorganisaties in Nederland.
Met de recente onderzoeksresultaten blijft de AFM hameren op betere fraudecontroles en een grotere verantwoordelijkheid voor zowel accountants als commissarissen. Het is nu aan de sector om de aanbevelingen serieus te nemen, aldus het FD.
De Fiscale Kalender 2025
Wil jij het overzicht over alle belangrijke fiscale deadlines?
