Het nieuwe kabinet heeft nog maar weinig concrete plannen voor de hervorming van het belastingstelsel. Toch zijn er in de verte wel contouren zichtbaar. De nieuwe ploeg gaat vooral aan de slag met voorbereidingen voor het echte werk. De Hoge-Raad uitspraak over de box 3-heffing heeft enigszins voor een stroomversnelling gezorgd.
Balans herstel
Hoogleraren, fiscalisten en politici roepen al jaren dat het belastingstelsel aan hervorming toe is. De laatste hervorming vond alweer enige tijd geleden rond de eeuwwisseling plaats. Een nieuwe hervorming moet de verloren balans tussen belasting op arbeid en vermogen herstellen. Maar ook het evenwicht van de belasting op het grote bedrijfsleven en het midden- en kleinbedrijf. De complexiteit en uitvoerbaarheid zijn ook punten waar al geruime tijd kritiek over klinkt.
Deze hervorming staat echter niet in het coalitieakkoord van VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Er staat tevens niets in over aanpassing van de hypotheekrenteaftrek of over de belasting van de eigen woning in box 3. En tot slot niets over het werkelijke rendement op vermogen. Het coalitieakkoord formuleert het als volgt: ‘De coalitie verhoogt de lasten, gericht op het bevorderen van een gezonde leefstijl, vergroening en het tegengaan van belastingontwijking. En verlaagt die gericht, met name voor lage- en middeninkomens, werkenden en gezinnen.’
Belastingakkoord
De fiscale paragraaf in het akkoord is dan ook mager. ‘Het akkoord levert op fiscaal terrein vooral lege containers. Ik mis de concretisering.’, zegt Leo Stevens. Het kabinet moet wat de emeritus-hoogleraar fiscale economie betreft dan ook snel met een aanvullende fiscale visie komen. Stevens is zelf voorstander van een ‘belastingakkoord’ waarbij er meer naar de toekomst wordt gekeken.
Wat de hoogleraar betreft moet zo’n akkoord een globaal evenwicht in de winstbelastingen brengen maar ook verstorende wildgroei in ondernemersfaciliteiten beperken. Het eigenwoningregime moet worden gefatsoeneerd en een voor vermogensinkomsten een vermogenswinstachtige belasting tot stand brengen. Wat hem betreft zou de Sociaal Economische Raad daar in rol in kunnen spelen, zoals bij het pensioenakkoord.
Vergroening
Ondanks dat het nu nog ontbreekt aan concrete plannen gaat er de komende jaren vooral ‘onder de motorkap’ wel van alles gebeuren, zegt Stephen Brunner, partner bij adviesorganisatie Deloitte. ‘Als je alle extra groene heffingen bij elkaar optelt, kom je aan een stevig bedrag’, geeft hij als voorbeeld. Het gaat om ruim €2,6 miljard structureel. Het is geen hervorming te noemen maar wel een stevige stap in de vergroening van de belastingen zegt de Deloitte partner.
Edwin Visser, partner bij adviesorganisatie PwC en bestuurslid van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) sluit zich bij de conclusie van Brunner over de vergroening van het stelsel aan. Ook hij benadrukt dat de plannen in het akkoord te mager zijn om al te spreken over een hervorming. ‘Met de wetenschap dat je het niet meteen kunt uitvoeren, had ik gehoopt meer te horen over de richting die we inslaan.’
Box 3
Rutte IV zal aan de slag gaan met de voorbereidingen voor het afschaffen van het huidige toeslagenstelsel. Samen met minister Karien van Gennip van Sociale Zaken moet het ministerie van Financiën een alternatief ontwikkelen voor de kinderopvang-, huur- en zorgtoeslagen, die nu door de Belastingdienst worden uitgekeerd. De kinderopvang is als eerste aan de beurt daarna volgt de huurtoeslag.
Vanwege de Hoge Raad-uitspraak zal de kersverse staatssecretaris Fiscaliteit, Marnix van Rij (CDA) met een noodverband moeten komen voor de box 3-heffing. Zijn voorganger en het akkoord hadden al een hervorming per 2025 toegezegd. ‘Of er vóór 2025 een nieuwe vermogensheffing kan zijn, hangt af van het vermogen van de Belastingdienst om zo’n hervorming uit te voeren’, zegt Visser.
