Op 30 november 2016 is een evaluatierapport verschenen over de informatiebeschikking. De Staatssecretaris van Financiën heeft naar aanleiding daarvan op 23 februari 2018 de notitie aanpak belastingontwijking en belastingontduiking gepubliceerd.
De informatiebeschikking en vertraging van het aanslagproces
In het rapport staat dat belastingambtenaren de ervaring hebben dat bezwaar en/of beroep wordt ingesteld tegen een beschikking om de termijnen te rekken en dus het aanslagproces te vertragen. Met name fiscaal advocaten zouden zo handelen. Dit zou dan worden gedaan vanuit de hoop dat de ambtenaar een keer een foutje maakt of het er bij zou laten zitten. Maar dat blijkt niet uit de rechtspraak, zo is terecht in het rapport vermeld. Want als er geen reële gronden worden aangevoerd tegen een opgelegde informatiebeschikking, krijgt de belastingplichtige geen nieuwe termijn om alsnog gegevens te verstrekken. Dan zou er namelijk sprake zijn van misbruik van procesrecht.
Vertraging is nooit het doel
Fiscaal deskundigen hebben hierop gereageerd dat een vertraging nooit een doel op zich is. En zo is het naar mijn idee ook. Een bezwaar kan worden ingezet als nog niet alle gegevens of inlichtingen voorhanden zijn. Maar het gaat dan nog steeds om een reële poging om te voorkomen dat – als gevolg van een onherroepelijke informatiebeschikking – de omkering en verzwaring van de bewijslast intreedt. In de fase voorafgaand aan de aanslagregeling lijken ambtenaren vaak bereid alsnog de nader aangereikte gegevens of inlichtingen in ontvangst te nemen, is mijn ervaring. Soms volgt dan vernietiging van een beschikking. Het primaire doel blijft om de benodigde informatie te verkrijgen om tot een juiste vaststelling van een eventuele aanslag te komen.
Lange procedures aanpakken
De Staatssecretaris heeft in de notitie aanpak belastingontwijking en belastingontduiking laten weten dat hij zal bekijken of het mogelijk is maatregelen te treffen om de lange fiscale procedures aan te pakken. Hij maakt hierbij wel de kanttekening dat de gewenste rechtsbescherming moet worden gewaarborgd. Maar dat laat zich natuurlijk moeilijk met elkaar rijmen.
Misbruik van procesrecht?
Als er voorafgaand aan de aanslagregeling door advocaten zou worden getraineerd, ligt daar dan niet een taak van de inspecteur om op de zitting meer aandacht te vragen voor dat soort misbruik of anders de weg te kiezen van civiele afdwinging van informatie?
Ook de belastingdienst lijkt te traineren
Wat in het evaluatierapport helaas niet terugkomt, misschien omdat dat mogelijk na de evaluatie ook vaker is voorgekomen, is dat de informatiebeschikking ook door de Belastingdienst wordt gebruikt om te traineren. Niet in de fase voorafgaand aan de aanslagregeling, maar in de bezwaarfase.
Opschorting uitspraak op bezwaar
De wet maakt het mogelijk om ook in de bezwaarfase een informatiebeschikking af te geven. Normaal gesproken dient de Belastingdienst binnen 12 weken na dagtekening een aanslag op een bewaarschrift te hebben beslist. Deze termijn wordt opgerekt door gebruik te maken van de eenzijdige verlenging van de beslistermijn met zes weken. Daarmee heeft de Belastingdienst ruim vier maanden de tijd om op een bezwaar te beslissen. Toch wordt deze termijn heel vaak niet gehaald. In de verlengde periode van zes weken worden vragen gesteld. Indien deze niet binnen de termijn worden beantwoord, wordt soms al een voornemen geuit dat dan een informatiebeschikking wordt uitgereikt. Deze informatiebeschikking heeft dan tot gevolg dat de termijn om uitspraak op bezwaar te doen wordt opgeschort.
Onderzoek verder tijdens bezwaar
Gedurende de bezwaarfase tegen de informatiebeschikking vinden nog allerlei onderzoekshandelingen plaats en er wordt daarbij niet geschroomd de belastingplichtige nog een heleboel aanvullende vragen te stellen. Soms volgen daaruit zelfs nog aanvullende informatiebeschikkingen.
”Waarom werd een informatiebeschikking afgegeven?”
In de praktijk komt bij u of uw klant mogelijk de vraag op waarom in zo’n laat stadium vragen worden gesteld en/of een informatiebeschikking wordt afgegeven:
- Is dat omdat de inspecteur pas in een te laat stadium de behandeling van het bezwaar heeft opgepakt en daardoor pas in een laat stadium de vragen opgekomen; of
- Maakt het feit dat het bezwaar pas laat in behandeling is genomen dat de inspecteur nog niet klaar is met zijn onderzoek en dat voor een inhoudelijke behandeling over een aanslag alsnog probeert te herstellen; of
- Is dat omdat de eigen bewijspositie toch minder kansrijk wordt ingeschat, waardoor de inspecteur er veel aan gelegen is de omkering te bewerkstelligen?
- Of gebeurt dat in de hoop dat belanghebbende een compromis verkiest boven een lange procedure?
3 mogelijke vragen van de klant – en de antwoorden erop
Ik geef graag de volgende tips mee voor het omgaan met informatieverzoeken of – beschikkingen. Uw mogelijke vragen en mijn antwoorden:
- Zien de vragen die gesteld worden wel op feiten en omstandigheden die relevant zijn voor de belastingheffing van mijn klant?
Soms kunnen vragen slechts zien op de mogelijke verwijtbaarheid (hoe en waarom). Deze vragen hoeven niet te worden beantwoord.
- Rust de bewijslast niet al bij mijn klant, bijvoorbeeld omdat het om een aftrekpost gaat?
In dat geval kan en mag geen informatiebeschikking worden afgegeven vanwege het niet voldoen aan de inlichtingenplicht, omdat de bewijslast al rust bij mijn klant en daarmee van de omkering en verzwaring geen sprake kan zijn.
- Een informatiebeschikking wordt afgegeven buiten de beslistermijn. Wat kan ik dan voor mijn klant?
De informatiebeschikking schort niet de termijn op om te beslissen op bezwaar. Op het moment dat vragen worden gesteld nadat al op bezwaar had moeten zijn beslist , dan kan de informatiebeschikking er niet toe leiden dat alsnog een termijn wordt opgeschort. Dwing indien gewenst een uitspraak af door een ingebrekestelling en daarna een beroep tegen de fictieve weigering te beslissen op bezwaar.
Uw reactie op tactische inzet informatiebeschikking
De Belastingdienst gebruikt de informatiebeschikking soms als een tactisch middel. Tactische inzet is uiteraard niet verboden, maar een spel moet wel eerlijk gespeeld worden. Daarbij komt dat het voor uw klant allesbehalve een spel is. Uw klant kan al zijn geconfronteerd met aanslagen tot aanzienlijke bedragen, zeker bij schattingen. Dan heeft de klant niets aan het schuiven op de lange baan. Voorkom dat dan ook.
Hoe kunt u hiermee omgaan?
- Zorg dat de inspecteur een informatiebeschikking niet als tactisch middel kan inzetten;
- Mocht dat onverhoopt toch gebeuren zorg dan dat u de termijnen zoveel als mogelijk beperkt of in eigen hand houdt.
