Een wereldwijde huizencrisis, alsmaar stijgende grondstofprijzen en de noodzaak tot het terugdringen van de CO2 uitstoot. Het zijn slechts een aantal van de uitdagingen waar de bouwsector mee geconfronteerd wordt. De bouwsector zal dus niet alleen meer moeten bouwen, het moet ook op een manier die de impact op onze leefomgeving aanzienlijk vermindert. Circulair bouwen kan hierbij uitkomst bieden.
Bouw is grootste afvalproducent in de EU
De bouwsector is de grootste afvalproducent in de Europese Unie en goed voor maar liefst 35% van de totale afvalproductie. Volgens Science Direct is de bouwsector verantwoordelijk voor 30% van de wereldwijde winning van natuurlijke hulpbronnen en 25% van het gegenereerde vaste afval. Tegelijkertijd komt 38% van de wereldwijde emissies voort uit materialen die worden gebruikt bij de bouw, het bouwproces zelf en de resulterende structuren, meldt Environment Journal.
We moeten anders bouwen
Met bovenstaande cijfers in het achterhoofd, en de ambitieuze doelstelling van Europa om in 2050 CO2 neutraal te zijn, kunnen we feitelijk niet anders concluderen dan dat de bouwsector anders te werk zal moeten gaan. Anders dan dat het tot op heden gewend is.
Dus anders kijken naar grondstoffen, bouwen, beheren en renoveren. De vraag is hoe de bouwsector kan verschuiven van een lineair naar een circulair bouwmodel. Dus in plaats van “nemen, maken en verspillen”, naar een circulair model waarbij vanaf het begin van het bouwproces gekeken wordt in hoeverre materialen aan het eind van de levensduur opnieuw van waarde kunnen zijn. Voor de bouwondernemer zelf maar ook voor derde partijen. Circulair bouwen kan helpen bij het aanpakken van klimaatverandering, afval en vervuiling, en de sector op weg helpen naar een toekomst met een lage(re) CO2 uitstoot.
Lineair bouwen: “Nemen, Maken, Verspillen”
Decennialang heeft de bouwsector een rechtlijnige benadering gevolgd, van het winnen van hulpbronnen tot het afvoeren van afval:
- Nemen verwijst naar het winnen van grondstoffen, inclusief energie, uit het milieu en het omzetten ervan in bouwmaterialen.
- Het transformeren van deze hulpbronnen stelt de industrie in staat om afgewerkte producten te maken, zoals gebouwen, maar vaak op manieren die leiden tot veroudering aan het einde van de levensduur.
- Met geen waarde of mogelijkheid tot hergebruik, belandt het afval vaak op stortplaatsen of in verbrandingsovens. Dit is de laatste stap: verspillen.
De lineaire economie is een op de mens of het individu gericht model. De circulaire economie staat daarentegen in de natuurlijke wereld centraal. Er is dan ook sprake van een holisitische, in plaats van een individualistische benadering.
Circulair bouwen: “Heropbouw, Hergebruik en Regeneratie”
De Ellen MacArthur Foundation beschrijft een circulaire economie in de bouwsector die gebaseerd is op drie overkoepelende principes: ontwerp afval weg, hergebruik materialen en regenereer natuurlijke systemen.
- Ontwerp afval en vervuiling vanaf het begin weg:
Te lang hebben mensen structuren ontworpen en gebouwd zonder zich af te vragen hoe het einde van de levensduur eruit zou zien. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de sloop van gebouwen meer dan 90% van de jaarlijks in de Verenigde Staten gegenereerde 600 miljoen ton aan bouwgerelateerd afval voor zijn rekening neemt. Wereldwijd zal dat volume naar verwachting stijgen tot 2,2 miljard ton tegen 2025. - Houd producten en materialen in gebruik op hun hoogste waarde:
Het tweede belangrijke principe is hergebruik van gebouwen, terreinen en materialen. Aan het begin moet de primaire vraag zijn of het nodig is om de bestaande structuur af te breken om op dezelfde locatie te herbouwen. Als de structuur en gevel in goede staat verkeren, kunnen bouwbedrijven vaak volstaan met een grondige renovatie. - Regenereer natuurlijke systemen:
Het derde principe voor een circulaire economie in de bouwsector is om hernieuwbare hulpbronnen te verbeteren en te behouden en niet-hernieuwbare hulpbronnen te vermijden. Kortom, boots de natuur na door materialen en energie te herstellen of te vernieuwen.
Kijk naar de hele levenscyclus
Naast de verminderde impact op klimaat, hulpbronnen en het gebruik van fossiele brandstoffen, biedt circulair bouwen besparingen op materiaalkosten, verminderde kwetsbaarheid voor prijsschommelingen en verbeterde bevoorradingszekerheid. Maar het bereiken van deze voordelen vereist aandacht voor materiaal- en energiestromen gedurende de volledige levenscyclus van een bouwproject.
Circulair bouwen vereist samenwerking
Het is ook van belang je als bedrijf af te vragen waar je invloed kunt uitoefenen. De lange waardeketen in de bouwsector vereist samenwerking tussen veel spelers om een circulaire economie te creëren. Je kunt bijvoorbeeld al bij de inkoop eisen stellen aan je leveranciers. Kunnen of willen zij daar niet aan voldoen, richt je dan op een andere leverancier die je wel helpt bij je circulaire proces. Zo kun je ook met je afnemers in gesprek gaan. Hoe staan zij hierin? Veel klanten staan tegenwoordig open voor een klimaatvriendelijk(ere) aanpak. Bespreek het dus vooraf en de kans is groot dat de klant akkoord gaat met een iets hogere prijs voor een ciculaire aanpak.
Circulair bouwen staat nog in de kinderschoenen
Slechts weinig bouwbedrijven opereren nu al op een volledig circulaire manier. Dat neemt niet weg dat er genoeg initiatieven zijn in deze richting. Veel bouwbedrijven bevinden zich dan ook ergens op een continuüm tussen linair en circulair. De sleutel is om te bewegen naar minder gebruik van natuurlijke hulpbronnen en energie en deze sneller te regenereren dan ze worden verbruikt. Gezien de impact van de bouw op duurzaamheid wereldwijd, kunnen dan zelfs kleine stappen een enorme invloed hebben op mens en de planeet.
Hoe begin je?
Opereer je nu nog met name op de oude manier maar ben je er wel achter dat er iets moet veranderen? Begin dan door het onderwerp op de agenda te zetten binnen je onderneming. Maak het bespreekbaar, ga de discussie aan – ja, er zal zeker weerstand zijn – en zet het op de agenda. Het overschakelen van een liniair naar een circulair bouwmodel vraagt tijd, energie en geduld. Er zal immers sprake moeten zijn van een cultuurverandering binnen je onderneming en dat is niet eenvoudig, maar ook zeker niet onmogelijk.
Gratis kennisdocument
Uiteraard gaat deze ingrijpende verandering gepaard met kosten. Zeker in het begin zul je als bedrijf moeten investeren. Niet alleen in tijd, maar ook in andere productieprocessen bijvoorbeeld. Gelukkig zijn er verschillende fiscale regelingen en subsidies, die je helpen over te stappen op bijvoorbeeld energievriendelijke alternatieven. Wil je weten welke mogelijkheden er zoal zijn? Download dan ons gratis kennisdocument ‘Fiscaal Voordelig Verduurzamen’. Hierin bespreken we uitgebreid de mogelijkheden om fiscaal voordelig te investeren in groene technieken en productiemiddelen. Regelingen die voorbij komen zijn bijvoorbeeld de EIA, de MIA en de VAMIL.
