Doe iets aan de torenhoge nationale hypotheekschuld van 702 miljard euro, bepleitte President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) onlangs in het tv-programma Buitenhof. Hij denkt aan verdere afbouw van de hypotheekrenteaftrek en meer eigen geld inbrengen als je een huis koopt. Dat schrijft de NRC.
Eigen woning naar box 3
Knot vervolgt zijn pleidooi met de wens om de eigen woning te behandelen als vermogen: als investerings- in plaats van consumptiegoed. Volgens Knot moet de eigen woning verhuizen van box 1 (werk en woning) naar box 3 (vermogen).
Hypotheekrenteaftrek
Momenteel is een huishouden relatief veel van het besteedbaar inkomen kwijt aan de eigen woning. Dat wordt bevorderd door de hypotheekrenteaftrek, die zo beïnvloedt hoe mensen hun geld uitgeven en de huizenprijzen opjaagt. Door de aftrek worden mensen gestimuleerd zoveel mogelijk te lenen voor de koop van hun woning, waardoor minder geld overblijft voor sparen of beleggen.
Woonlasten ongelijk verdeeld over generaties
De lasten voor wonen zijn nu ongelijk verdeeld over de generaties. De meeste mensen onder de 55 jaar zijn 24 tot 34 procent van hun besteedbaar inkomen kwijt aan hypotheeklasten. Bij mensen ouder dan 55 jaar is dat slechts 8 tot 23 procent. Dit komt vooral doordat zij vaker hun hypotheek afgelost hebben. Door de woning als vermogen te belasten en de opbrengst van die heffing via lastenverlichting terug te geven aan burgers, kan de consumptie naar voren gehaald worden.
Minder complexiteit
Ook is het voor de fiscus een stuk makkelijker om het huis te belasten als vermogen, zeker met de huidige complexe belastingregels als het eigenwoningforfait, de annuïtaire aflossingsplicht, de bijleenregeling, et cetera. Staatssecretaris Menno Snel van Financiën zei vorig jaar naar de complexiteit van de regels te willen kijken, maar daarentegen geen plannen te hebben voor een systeemwijziging van de eigenwoningregeling.
Vrijstelling ter hoogte van WOZ-waarde
In het geval dat de hypotheekrenteaftrek de komende jaren verder wordt verlaagd, eigenwoningforfait wordt afgeschaft en de eigen woning van box 1 naar box 3 gaat, wordt tegelijkertijd een vrijstelling ingevoerd ter hoogte van de WOZ-waarde van de woning. Zolang iemand nog hypotheekschuld heeft, wordt die in mindering gebracht op de vrijstelling. Deze negatieve belasting in box 3 kan de fiscus uitkeren tegen het in box 3 geldende tarief van 30 procent.
Bevoordeling van vreemd vermogen opheffen
Op deze manier wordt de bevoordeling van financieren met vreemd vermogen opgeheven. Het maakt niet meer uit of je de woning met eigen of geleend geld financiert: het saldo van het vermogen wordt belast. Door een grote vrijstelling in te voeren, kan deze fiscale verhuizing zonder grote inkomenseffecten worden doorgevoerd. Wel dalen de huizenprijzen door de rem op overmatig lenen.
Alternatief: geen vrijstelling
Een andere optie is dat het huis van box 1 naar box 3 wordt verhuisd, maar dan zonder vrijstelling. In dit scenario wordt de hypotheekrenteaftrek stapsgewijs verlaagd en stijgt het eigenwoningforfait totdat een effectieve belastingdruk ontstaat die gelijk is aan die in box 3. Voor een 55-jarige met een huis van 3,5 ton zonder hypotheek, betekent dat per jaar 3.500 euro lastenverzwaring.
Geleidelijke overgang
In de praktijk zal zo’n verschuiving nooit plotseling gebeuren, stelt het DNB in toelichting op de uitspraken van Knot. Door te draaien aan knoppen zoals de vrijstelling in box 3 of de hoogte van het eigenwoningforfait en de renteaftrek, is een geleidelijke overgang mogelijk zonder grote schokken in huizenprijzen of inkomens. Bij een verkeerde invoering, bestaat het risico juist dat mensen hun schulden juist niet meer aflossen, uit angst voor hoge belasting op het vermogen.
Dit vindt u mogelijk ook interessant:
Onderzoek WRR: ‘neem fiscale prikkels voor aangaan schulden weg’
