Een uit de hand gelopen reorganisatie, mislukte vernieuwing van ICT-systemen, problemen met de inning van schenk- en erfbelasting en een onbereikbare Belastingtelefoon. Het zijn slechts een aantal problemen die de afgelopen jaren in het nieuws zijn gekomen en telkens lijkt de staatssecretaris van Financiën en zijn topambtenaren niet op tijd op de hoogte. De huidige staatssecretaris, Menno Snel, wil de problemen nu stapje voor stapje aan gaan pakken. Verstandig of is er een andere oplossing nodig?
Tweede staatssecretaris
“Benoem een tweede staatssecretaris van Financiën, uitsluitend voor de Belastingdienst”, betogen Tweede Kamerleden Martin van Rooijen (50plus) en Renske Leijten (SP) in gesprek met Nextens. Volgens hen is Menno Snel altijd in de Tweede Kamer. Hij moet bij urenlange debatten aanwezig zijn, is de komende maanden alleen maar bezig met het belastingplan en heeft wetgevingsoverleggen die volledige dagen in beslag nemen. En daar bovenop moet hij interne gesprekken voeren, honderden vragen lezen en schriftelijk beantwoorden. “Hij heeft geen tijd meer over”, stelt Van Rooijen.
Motie
Van Rooijen heeft een motie ingediend om die tweede staatssecretaris voor elkaar te krijgen. Hij verwacht echter veel weerstand. “Als de Kamer niet akkoord gaat met mijn voorstel, dan heb ik nog twee andere varianten in petto. Denk aan een deltacommissaris of regeringscommissaris voor de Belastingdienst die grote bevoegdheden heeft en interdepartementaal werkt. Een andere variant is een ICT-directeur-generaal, die uitsluitend de ICT doet.”
Problemen onderschat
We leggen het idee van Van Rooijen en Leijten voor aan een andere oppositiepartij: GroenLinks. “Het vorige kabinet en staatssecretaris hebben onderschat hoe ingrijpend de reorganisatie van de Belastingdienst was”, begint Kamerlid Bart Snels. “We hebben nu wel een beter beeld van de complexiteit. Er zijn 900 ICT-systemen die allemaal verouderd zijn en niet met elkaar samenwerken. Tegelijkertijd heeft de Belastingdienst een hele grote opgave om voldoende goede mensen aan te trekken. En er is een uitdaging als het om informatievoorziening gaat. Als er iets fout gaat, moet dit tijdig doorgegeven worden aan de ambtelijke top en de staatssecretaris, zodat er ingegrepen kan worden.”
Complexiteitsreductie
Snels ziet echter de meerwaarde van een extra staatssecretaris niet in. Hij ziet meer heil in een complexiteitsreductie van het belastingstelsel. “Ik denk dat Menno Snel de Belastingdienst wel weer op de rit gaat krijgen. Wat ik wel zie is dat het belastingstelsel veel te omvangrijk is geworden. Een herziening zou daarom ook flink helpen. Dit kan niet a la minute doorgevoerd worden, maar er is nu wel te weinig focus op. Een vereenvoudiging zou goed zijn voor burgers, zodat zij weer snappen hoe het werkt. Maar het zou ook goed zijn voor de uitvoering van de Belastingdienst.”
Beheerst vernieuwen
Kamerlid Steven Weyenberg van coalitiepartij D66 verdedigt dat het kabinet wel heeft geprobeerd om het aantal nieuwe belastingen zoveel mogelijk te beperken, om de Belastingdienst te ontzien. “Op termijn moet het nog veel simpeler, maar dat roepen we al heel lang”, ziet hij ook. “Aan de problemen bij de Belastingdienst wordt hard gewerkt. De nieuwe aanpak van de staatssecretaris is ‘beheerst vernieuwen’. Dat vind ik heel verstandig. Ik wil ook het beeld vermijden dat de Belastingdienst helemaal niet functioneert. We halen gelukkig honderden miljarden per jaar nog wel gewoon op.”
Geen ondersteuning
Een extra staatssecretaris om de werkdruk van Menno Snel te verlichten, ziet Weyenberg niet zitten. “Ik betwijfel of het helpt. Ik vind dat de uitvoering door de topambtenaren van de Belastingdienst moeten worden gedaan. Het is wel zo dat deze staatssecretaris een gigantische klus heeft, omdat er én heel veel belastingaanpassingen gedaan worden én tegelijkertijd moet hij ook de organisatie van de Belastingdienst aansturen. Dit is misschien wel de zwaarste klus in het kabinet. Ik ben bang dat een extra staatssecretaris voor de Belastingdienst alles alleen maar ingewikkelder maakt, omdat er dan veel overlegd moet worden. Ik denk niet dat dit werkt.”
