Organisaties met de status van Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) voldoen vaak niet aan de eisen voor belastingvoordelen. Dat wordt echter nauwelijks gecontroleerd door de Belastingdienst. Dat schrijft dagblad Trouw op basis van een onderzoek door Investico en Pointer, twee platformen voor onderzoeks- en datajournalistiek.
Jaarcijfers worden niet gepubliceerd
Organisaties met een ANBI-status zijn verplicht om hun jaarcijfers online te publiceren. Twee maanden na de deadline had bijna de helft van de onderzochte organisaties de cijfers voor 2018 nog niet gepubliceerd. Van een derde waren ontbraken ook de cijfers voor 2017. Van honderden organisaties is de website zelfs niet bereikbaar, schrijft Trouw. De krant gaf samen met opinieblad de Groene Amsterdammer en radioprogramma Reporter Radio opdracht voor het onderzoek.
Duidelijke definitie ontbreekt
De organisaties moeten daarnaast het algemeen nut dienen. Negentig procent van alle uitgaven moeten daarop gericht zijn. De term algemeen nut is in de wet echter niet duidelijk omschreven en leidt voortdurend tot discussie. De politiek zou meer moeten debatteren over wie ervoor in aanmerking komt, zegt Sigrid Hemels, hoogleraar belastingrecht aan de Erasmus Universiteit in Trouw.
Het gebrek aan de duidelijke definitie heeft geleid tot een grote verscheidenheid aan ANBI’s in Nederland. Van honderden hulporganisaties voor straatkinderen en tienermoeders tot stichtingen voor klassieke zangavonden en Indiase dans. Organisaties voor integratie en een harmonieuze samenleving en vooral veel kerken, schrijft Trouw. In totaal gaat het om ruim 43.000 organisaties.
Samenwerking voor controle
De Belastingdienst kwam in 2016 ook tot de conclusie dat het toezicht op ANBI’s beter kan, maar de organisatie heeft maar 45 medewerkers voor die taak. Voor de controle wordt daarom samengewerkt met andere instanties. Voor toezicht op kerkelijke organisaties is dat het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (Cio) en voor goede doelen is dat het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF).
Het CBF informeert de fiscus over de erkenning van organisaties voor goede doelen en ook op het moment dat de CBF-erkenning om een of andere reden wordt geweigerd of ingetrokken. Het CBF en de Belastingdienst hebben een eigen bevoegdheid op dit vlak, maar een intrekking of afwijzing is voor de fiscus wel een signaal voor een controle van een instelling.
SP vraagt opheldering
SP-Tweede Kamerlid Renske Leijten heeft opheldering gevraagd over het onderzoek. Ze wil weten waarom zoveel organisaties niet voldoen aan de eisen voor hun ANBI-status, zoals de online publicatie van hun jaarcijfers. “Hoe kan dit zo lang op zijn beloop gelaten worden,” vraagt Leijten aan minister van Financiën Wopke Hoekstra. Ook wil ze weten wat de fiscus doet met organisaties die online onbereikbaar zijn.
