Het zal niemand ontgaan zijn dat Rechtbank Noord-Nederland recentelijk heeft geoordeeld dat de exorbitant hoge belastingrente voor de vennootschapsbelasting van 8% (vanaf 1 januari 2024 zelfs 10%) moet worden verlaagd naar 4%. Dit is een belangrijk precedent en toont aan dat het huidige systeem op juridische gronden kan worden aangevochten. De huidige disproportionele uitwerking van het systeem zorgt voor een spanningsveld tussen de belastingadviseur en de klant. De uitspraak biedt een unieke kans om gezamenlijk op te komen tegen deze absurde regeling en te pleiten voor een eerlijker systeem.
Jaarlijkse vaststelling percentages belastingrente
Vanaf 1 januari 2024 geldt een nieuwe systematiek. Het percentage van de belastingrente wordt eenmaal per jaar vastgesteld en treedt in werking vanaf 1 januari van het daaropvolgende jaar. Deze rente is gekoppeld aan de herfinancieringsrente van de ECB. Het gaat om de laatst gepubliceerde ECB-rente vóór 31 oktober van het betreffende jaar.
Voor de vennootschapsbelasting wordt de ECB-rente verhoogd met 5,5 procentpunt en vervolgens afgerond op halve procentpunten. Het minimum rentepercentage dat hiervoor geldt, is 5,5%. Voor overige belastingen, zoals de inkomstenbelasting, wordt de ECB-rente verhoogd met 3 procentpunt en eveneens afgerond op halve procentpunten. Voor deze categorie geldt een minimum rentepercentage van 4,5%.
De percentages voor het jaar 2025 zijn nog niet definitief vastgesteld. Voor het jaar 2025 worden de nieuwe percentages bepaald op basis van de ECB-rente die geldt vóór 31 oktober 2024. Aangezien de ECB op 23 oktober 2024 de herfinancieringsrente heeft vastgesteld op 3,4%, zullen de belastingrentes per 1 januari 2025 naar verwachting opnieuw onevenredig hoog zijn.
Voorstel
Om het systeem rechtvaardiger en proportioneel te maken, stel ik voor om inspiratie te halen uit landen zoals Duitsland en Zweden.
Koppeling aan een realistische marktrente (Duitsland)
Het is mijns inziens opmerkelijk te noemen dat de belastingrente is gekoppeld aan de basisherfinancieringsrente: de rente waartegen banken, voor de duur van één week, geld kunnen lenen van de centrale bank. Wat heeft dat rentepercentage te maken met een compensatie voor de Belastingdienst voor het feit dat ‘het juiste bedrag aan belasting’ al op een eerdere datum bij de overheid diende te zijn?
Koppel de belastingrente aan de werkelijke marktrente (lees: rente op spaar- en depositorekeningen) die belastingplichtigen gemiddeld ontvangen op hun banktegoeden. En eventueel met een redelijk opslagpercentage om discussies te voorkomen dat belastingplichtigen doorgaans een hoger rendement behalen.
Gestaffelde renteverhoging (Zweden)
Om het systeem rechtvaardiger en proportioneel te maken, stel ik voor om het systeem zo snel mogelijk te herzien door invoering van een gestaffeld systeem. Hierin stijgt het percentage afhankelijk van de duur van de “betalingsachterstand”. Gedurende de eerste 90 dagen na de vervaldatum geldt de marktrente zonder opslag of minimumpercentage. Voor betalingen die tussen 91 en 180 dagen worden voldaan, wordt de marktrente verhoogd met 1%.
Voor betalingsachterstanden van 181 tot 365 dagen wordt de marktrente verhoogd met 1,5%, waarna voor belastingen die langer dan een jaar na de vervaldatum worden afgedragen, een verhoging geldt van 2,5%. Het oplopen van de rente stimuleert belastingplichtigen om de belastingen sneller af te dragen. Dat is nou net waar de regeling bij invoering voor is bedoeld. Op deze manier worden korte ‘vertragingen’ in het afdragen van belastingen niet direct hard afgestraft. Bij een aanslag met belastingrente zullen klanten belastingadviseurs minder snel aanspreken op het schenden van hun ‘zorgplicht’.
Bezwaar / verzoek tot herziening
Na een lange tijd van onvrede bestaat eindelijk een ‘ingang’ om tegen deze absurde regeling in actie te komen. Maak bezwaar tegen definitieve aanslagen waarin belastingrente is opgenomen en verzoek om een herziening bij een voorlopige aanslag met belastingrente.
Discussies over de vraag of belastingadviseurs vanuit hun zorgplicht verplicht zijn om bezwaar te maken tegen aanslagen met belastingrente, vind ik overbodig en mogelijk zelfs te ver gaan. Dit is bovendien iets waar je als belastingadviseur tegen in actie wilt komen als krachtig signaal aan de overheid voor een eerlijker systeem dat recht doet aan zowel de belastingplichtigen als de Belastingdienst.
Het ligt voor de hand dat de Belastingdienst hoger beroep zal instellen na de uitspraak van Rechtbank Noord-Nederland. De keuze voor sprongcassatie heeft, gezien de belangen en de roep om duidelijkheid en verandering, echter de voorkeur. Ik hoop dat de Nederlandse rechter hier ingrijpt, want de wetgever heeft het vooralsnog nagelaten.
De auteur drs. N.J. (Marco) Speijk is als belastingadviseur werkzaam bij Contaxus Belastingadviseurs & Accountants te Volendam en schrijft regelmatig voor Nextens.
Een Blik op Fiscaliteit
Hét fiscale magazine van Nederland. Met interviews, trends en praktische artikelen.
