De afgelopen tien jaar zijn de ict-uitgaven van de fiscus fors gestegen. In 2022 spendeerde de Belastingdienst maar liefst 849 miljoen. In 2012 was dit nog 469 miljoen Een groot gedeelte van het geld ging afgelopen jaar naar onderhoud en reparatie van verouderde computersystemen. De kosten voor het inhuren van externe ict’ers waren afgelopen jaar ruim 200 miljoen.
Vicieuze cirkel
De cijfers zijn afkomstig van het ministerie van Financiën en zijn op verzoek van NRC vrijgegeven. Uit een interne analyse volgt dat in 2018 maar liefst 90 procent van het totaal ging naar onderhoud en reparatie van verouderde systemen. Hoe de balans er in recentere jaren uitzag is niet bekend.
Een deel van de computersystemen is bijna 50 jaar oud. Deze systemen draaiend houden wordt ieder jaar duurder. Bovendien lukt het de dienst niet om over te stappen naar modernere oplossingen. Uit interne documenten en gesprekken met betrokkenen blijkt dat de fiscus gevangen zit in een vicieuze cirkel, schrijft NRC.
Weinig ruimte
Bijna alle middelen worden ingezet om alles in de lucht te houden en voor het invoeren van nieuw belastingbeleid. Er blijft dus weinig ruimte over voor de noodzakelijke vernieuwingen. Elk jaar wordt dit probleem iets groter.
Financiën zegt dat een deel van de kostenstijging valt te wijten aan het overhevelen van taken, meer uitgaven voor cyberaanvallen, het toenemende thuiswerken en het gestegen aantal werkplekken bij Toeslagen en Douane. Dat laatste is veroorzaakt door het splitsen van de afdelingen.
Aanbesteding voor BTW-systeem
Uit de interne stukken is gebleken dat er bij een deel van de verouderde systemen ernstige continuiteitsrisico’s spelen. Onder meer het systeem voor de omzetbelasting valt hieronder. In 2014 meldde het ministerie al hoeveel inspanning het kostte om dar systeem draaiende te houden. Toch is het nog altijd niet vervangen. Het systeem viel bovendien in juli 2019 al een dag onverwacht uit.
Staatssecretaris Marnix van Rij wil een compleet nieuw systeem inkopen bij een externe leverancier. De aanbesteding is echter nog niet uitgeschreven en het systeem zal hoe dan ook niet vóór 2026 werkende zijn. Tot die tijd zijn wijzigingen in de btw-wetgeving volgens het ministerie haast onmogelijk.
Samenkomst van uitdagingen
Uit interne stukken in handen van NRC blijkt dat topambtenaren al in 2018 aan de bel trokken bij toenmalig minister van Financiën Wopke Hoekstra en staatssecretaris Menno Snel. Ze schreven onder meer dat de inning van omzetbelasting en autoheffingen in gevaar liep vanwege achterstallig onderhoud.
Maar niet alleen de systemen vormden toen al een risico, de gevolgen van aanhoudend personeelstekort ook. Dat zorgde destijds al voor problemen bij de Belastingtelefoon en te weinig inspecteurs om aangiftes te controleren. Dat laatste zou het Rijk meer dan 1 miljard euro aan misgelopen ‘correctie-inkomsten’ kunnen kosten. Nu vijf jaar later is er weinig anders. Van Rij sprak afgelopen december van “een samenkomst van uitdagingen”, aldus het NRC.
