De fiscale regeling die bedrijven stimuleert om te innoveren werkt niet. De zogenaamde innovatiebox is niet effectief, bovendien profiteert maar een klein aantal bedrijven van de voordelen. Dat stelt onderzoeker Evert-Jan Velzing van de Hogeschool Utrecht in het economenvakblad ESB. Bedrijven die gebruik maken van de innovatiebox krijgen belastingkorting op de winst die voortkomt uit innovaties.
Innovatiebox
De box kost de overheid jaarlijks zo’n €1,5 miljard. Booking.com en ASML maken goed gebruik van de regeling. In de jaren van 2010 tot 2019 leverde de box Booking.com een belastingkorting van €1,8 miljard op. Dat berekende het blad Quote aan de hand van de jaarverslagen van het bedrijf.
Volgens het onderzoek van Velzing beloont de regeling alleen reeds succesvolle innovaties die meestal al zijn beschermd via een octrooi. Bovendien verplicht de regeling de bedrijven niet het voordeel opnieuw te investeren in innovatie. Ook worden er geen eisen gesteld aan de maatschappelijke waarde van de innovaties. ‘Nieuw onderzoek laat zien dat innovatieactiviteiten, zoals speur- en ontwikkelwerk, niet per definitie bijdragen aan de transitie naar een duurzame economie’, zegt Velzing in een toelichting tegenover het FD.
Politieke wensen
Er is al langer kritiek op de innovatiebox. In Den Haag is er echter nog maar weinig draagvlak om de regeling af te schaffen. De SP, GroenLinks en Denk zijn voor afschaffing. D66, Christenunie en de SGP willen het budget verlagen. Daartegenover zien sommige partijen de andere grote fiscale innovatieregeling, de wet bevordering speur- en ontwikkelwerk (WBSO) graag uitgebreid worden. Die regeling vergoedt de kosten van speur- en ontwikkelprojecten, via een korting op de loonbelasting.
De belasting over de winst in de innovatiebox is de afgelopen jaren wel iets gestegen van 5% naar 9%. VNO-NCW en MKB-Nederland verzetten zich eerder tevergeefs tegen die verhoging.
Topsectorenbeleid
De WBSO en de innovatiebox vormen een groot deel van het bedrijvenbeleid van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Samen zullen ze in 2022 zo’n €2,8 miljard kosten, blijkt uit de begroting. Een argument vóór is het creëren van een gunstig vestigingsklimaat. Zo zijn er vergelijkbare regelingen in andere Europese landen. Het afschaffen van de innovatiebox kan nadelig zijn voor Nederland.
Volgens Velzing dragen meer gerichte prikkels, zoals het Topsectorenbeleid van EZK ook bij aan het vestigingsklimaat. Dat beleid kost slechts een achtste van het fiscale achterafbudget van de innovatiebox en WBSO, aldus Velzing.
Start-ups
Een groot nadeel van beide regelingen is dat startende, innovatieve bedrijven vaak geen of minder aanspraak kunnen maken op de regelingen. Dat zorgt voor een nadeel richting de concurrentie. Start-ups hebben niets aan de innovatiebox. Het duurt vaak minimaal vijf jaar voor dat er winst wordt geboekt. De WBSO helpt vooral kleine start-ups. Wel is de regeling onnodig ingewikkeld. Zo moet de omschrijving van de onderzoeksactiviteiten aan hele specifieke eisen voldoen, aldus het FD.
