Nederland staat internationaal gezien bovenaan als het gaat om belastingvoordelen. Geen enkel ander ontwikkeld land kent zoveel uitzonderingen, uitsluitingen en aftrekposten die gunstig uitpakken voor belastingbetalers. Dat blijkt uit de Global Tax Expenditures Database (GTED). De nieuwe wereldwijde gegevensverzameling van zogeheten belastinguitgaven laat zien dat alleen Rusland meer uitgeeft afgezet tegen het bruto binnenlands product (bbp) of de totale belastinginkomsten.
Top 6 belastinguitgaven
De afgelopen zes jaar liep de staatskas van Nederland gemiddeld €102 miljard mis vanwege alle uitzonderingen. Dat is gemiddeld 14% van het bbp en 64% van de totale belastingopbrengsten in die periode. Het gemiddelde van andere rijke Europese landen ligt op 5% van het bbp.
De algemene heffingskorting is de grootste belastinguitgave in Nederland. Vorig jaar was de generieke korting op de inkomstenbelasting goed voor zo’n €23,8 miljard. De vijf daaropvolgende uitgaven zijn de onbelaste pensioenpremies, vorig jaar goed voor €21,1 miljard. Datzelfde bedrag ging naar de arbeidskorting. De hypotheekrente aftrek scheelde zo’n €9,5 miljard. De gunstige fiscale behandeling van gepensioneerden nog eens €7,2 miljard. Als laatste het verlaagde btw-tarief voor voeding en water is goed voor €7,1 miljard.
Evalueren
De uitgaven zijn bedoeld om doelstellingen van de overheid te verwezenlijken. De GTED wijst er dan ook op dat zulke maatregelen meestal veel minder kritisch worden bekeken dan andere overheidsuitgaven. De samenstellers van de database spreken daarom van een ‘black box’. Volgens de organisatie is Nederland overigens wel een van de weinige landen die de belastinguitgaven periodiek evalueert. Hoewel de uitkomsten hiervan alles behalve bindend zijn.
Veel andere landen houden er helemaal niets over bij. Er wordt nauwelijks gekeken of de voordelen wel bijdragen aan het beoogde doel. Waar een negatieve evaluatie plaatsvindt volgt lang niet altijd een aanpassing of afbouw van een aftrekpost. De hypotheekrenteaftrek is hier een mooi voorbeeld van. De aftrek heeft weinig invloed op het aandeel eigenwoningbezitters maar leidt wel tot grotere inkomensverschillen, aldus het FD.
