In 2013 was Nederland na een arrest van het Europees Hof plotsklaps duizenden btw-ondernemers rijker. Vanaf dat jaar konden mensen met zonnepanelen btw terugkrijgen. De redenatie van het Europees Hof van Justitie was dat de exploitatie van zulke panelen een economische activiteit is. Inmiddels zijn er meer dan een miljoen btw-ondernemers met zonnepanelen.
Economische activiteit of privégebruik
Iedere afzonderlijke lidstaat binnen de Europese Unie is verantwoordelijk voor zijn eigen belastingregels. De btw is daarop een uitzondering. De btw-regels worden op Europees niveau in Brussel vastgesteld. De lidstaten vertalen de regels vervolgens naar nationale wet- en regelgeving. Als er op enig punt in de keten gedoe ontstaat tussen burgers, bedrijven en overheid dan biedt het Europees Hof in Luxemburg uitsluitsel, schrijft het FD.
Dat gebeurde in juni 2013 toen het Hof zich uitsprak in een geschil tussen Thomas Fuchs en de belastingdienst van Oostenrijk, het Finanzamt. Nadat Fuchs in 2005 zonnepanelen op zijn dak plaatste leverde hij de overtollige stroom aan de energie maatschappij. De Oostenrijker vond zelf dat hij hiermee een economische activiteit verrichtte en dus btw kon terugvragen. Het tegenargument van de fiscus was dat de opwekking voor privégebruik was bedoeld en niet om doorlopend stroom aan anderen te leveren. Geen economische activiteit dus.
Ruimere uitleg
Tegen alle verwachtingen koos het Hof vervolgens voor een ruimere uitleg van het begrip ‘economische activiteit’. Het Finanzamt moest Fuchs dus als btw-ondernemer aanmerken. Toenmalige staatssecretaris van Financiën Frans Weekers werd gedwongen hetzelfde te doen voor Nederlanders met zonnepanelen.
In antwoord op Kamervragen die destijds werden gesteld liet de VVD-politicus weten dat hij de uitkomst van het arrest als ongewenst beschouwde. Maar hij zag alleen geen juridische ruimte om het ondernemerschap te ontkennen.
Onwenselijk
De meeste belastingwetten komen uit de koker van het kabinet en parlement. Soms volgen nieuwe regels na rechtelijke uitspraken. In sommige gevallen past de politiek de wetgeving aan na een onwenselijke binnenlandse uitspraak, soms zelfs met terugwerkende kracht. Deze weg kan Den Haag niet bewandelen als het gaat om de uitleg van Europese richtlijnen door de Europese rechter.
Weekers zei destijds dan ook dat hij in Brussel zou aandringen op aanpassing van btw-richtlijn. Daarvoor zou hij steun zoeken bij landen die er hetzelfde in stonden. Maar de toenmalig staatssecretaris wist dat Duitsland hem hier niet in zou bijstaan. Bij de oosterburen werd al uitgegaan van de btw-plicht voor de exploitatie van zonnepanelen.
Energiecontracten
Volgens Redmar Wolf, hoogleraar belastingrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen en senior counsel bij advies- en advocatenkantoor Baker McKenzie, is het niet uitzonderlijk dat lidstaten de btw-richtlijn verschillend interpreteren. ‘Voor de richtlijn is politieke unanimiteit vereist, waardoor het compromis soms bewust wat onhelder is’, aldus Wolf.
Voor de Oostenrijkse en Nederlandse fiscus was de besparing op de elektriciteitsrekening bepalend om het voor privé-activiteiten aan te zien. Volgens Wolf niet onbegrijpelijk. Duitsland pakte echter de contracten erbij, waarin staat dat alle opgewekte stroom eerst aan het net wordt geleverd. Daarna wordt de stroom weer afgenomen voor privégebruik.
KOR
De kosten voor de Nederlandse schatkist worden geschat op zo’n €100 miljoen per jaar. De meeste zonnepanelen bezitters krijgen btw terug voor de aanschaf en installatie maar dragen daarentegen niets af omdat ze gebruik maken van de kleineondernemersregeling (KOR). Weekers ging er destijds vanuit dat de mensen die vóór 2013 panelen aanschaften, te laat waren om de btw terug te vragen. Omdat ze zich niet eerder hadden aangemeld als ondernemer.
Dat leidde vervolgens tot een grote hoeveelheid procedures bij de Hoge Raad in 2017, die zich uiteindelijk in het voordeel van de belastingbetalers uitsprak. Wie zich nog niet als ondernemer had aangemeld, kon ook de geldende termijn voor teruggave van btw nog niet hebben overschreden, oordeelde de belastingrechter, schrijft het FD.
