Maandag werden voormalig Staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes en Lodewijk Asscher van Sociale Zaken verhoord door de parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag. Beide hebben meerdere kansen laten liggen om in te grijpen toen het toeslagendrama zich voltrok. Dat erkenden ze bij de voortzetting van de verhoren. ‘Wereldkampioenen bestuurlijk onvermogen’ sneerde commissievoorzitter Chris van Dam.
Schamen
Wiebes refereerde onder meer naar een Kameroverleg met Asscher in 2016 waarin vragen werden gesteld over de uit de hand gelopen terugvorderingen. ‘We zaten daar, met Kamerleden die kritisch waren over de disproportionele terugvordering, met twee wetgevers die er allebei van overtuigd zijn dat het verkeerd is, maar niemand die zegt: ”wij zijn toch van de wet? Waarom veranderen we het niet?”
De huidige PvdA-leider ontving al in 2014 brieven van (groot)ouders die hem probeerden te attenderen op de ontstane problemen. Asscher zei zich nu te schamen voor zijn antwoord. Het is heel pijnlijk om te lezen. Ik had met die brief naar mijn ministerie moeten roepen: ”wat is hier aan de hand?” Extra pijnlijk bleek zijn reactie dat hij niet in individuele gevallen kon interveniëren, toen hij later hoorde dat het om 1200 gevallen ging., schrijft het FD.
Memo’s en nota’s
Verschillende memo’s en nota’s zijn op verschillende momenten op mysterieuze wijze zoek geraakt. Ook een voorstel van Wiebes eind 2014 om voortaan alleen de eigen bijdrage terug te vorderen. Volgens het Ministerie van Sociale Zaken is de nota daar nooit aangekomen. ‘Het was fantastisch geweest als ik me had herinnerd: moet ik Asscher niet bellen?’ zei Wiebes.
Ook een notitie van zijn eigen directeur kinderopvang kinderopvang over de onevenredig hard getroffen burgers kwam nooit op het bureau van de minister. Saillant detail was dat Wiebes ook afstand nam van de beschreven ‘buikpijn’ van de hoge ambtenaren van de Belastingdienst. Zowel Algemeen-directeur Hans Blokpoel als directeur-generaal Peter Veld en directeur Toeslagen Gerard Blankestijn zeiden namelijk de problemen meerdere keren bij Wiebes te hebben aangekaart.
Hele stelsel
Die buikpijn heeft bij mij nooit zo doorgeklonken’, zei Wiebes. Volgens hem zou een notitie waarin hij werd gewaarschuwd juist gaan over dat de fiscus mogelijk te soft was in de terugvordering. Dit omdat ze niet in staat was om dat over meerdere jaren te doen. ‘Het ging niet over niet willen, maar over niet kunnen’.
Wiebes had geen buikpijn over de disproportionele terugvordering maar over de onwerkbaarheid van het hele stelsel voor kinderopvangtoeslag. ‘Het was een examen waarvoor je alleen een voldoende kon halen als je alle acht vragen goed beantwoordt.’ Door fouten bij de aanvraag worstelde de dienst met enorme nabetalingen of terugvorderingen. ‘Allebei fout en twee keer ellende.’
Ontlastende verklaring
Oud-Staatssecretaris Frans Weekers kwam nog met een een ontlastende verklaring voor Asscher. Een week eerder suggereerde de topambtenaren nog dat Weekers al in 2013 de problemen bij Asscher aankaartte. Hij wilde dan ook eerst dat ouders die hun eigen bijdrage niet of slechts deels hadden betaald, niet hun hele kinderopvangtoeslag laten terugbetalen.
Maar na de uitspraak van de Raad van State legde hij zich daarbij neer. Het toen niet inlichten van Asscher noemde Weekers als een van zijn grootste fouten. ‘Ik had Asscher ook moeten schrijven over de knelpunten die de hardheid van de eigen bijdrage opleverde.’ In plaats daarvan kaartte hij juist een lek aan in de regeling.
Opa’s en oma’s konden namelijk via een gastouderbureau op hun eigen kleinkinderen passen en hun kinderen vervolgens de eigen bijdrage weer als ‘gift’ terugbetalen uit hun verdiensten. Asscher liet dit lek echter ongemoeid, aldus het FD.
