De komende twee weken is het zover: de parlementaire mini-enquête gaat van start. De ambtelijke en politieke hoofdrolspelers in de toeslagenaffaire zullen publiekelijk en onder ede worden verhoord door een parlementaire ondervragingscommissie. Er zullen flink wat mensen plaatsnemen op de pijnbank. Van oud-directeur Belastingdienst Hans Blokpoel tot aan Lodewijk Asscher, Eric Wiebes, Menno Snel en Mark Rutte.
Toeslagenstelsel
Het gaat er om wie wat wist en vooral ook wanneer. De afgelopen jaren kwamen er in die zoektocht al heel wat zaken naar boven. De ene na de andere onthulling over vooringenomen handelen, onzorgvuldige behandeling, het gebruik van onjuiste rechtsgronden, onrechtmatigheden en schending van rechtsbeginselen. Die terminologie komt uit een interne memo die vorige maand opdook, schrijft het FD.
‘Een zeer treffende analyse’, volgens staatssecretaris Alexandra van Huffelen, die de afwikkeling van de affaire op haar bord kreeg bij haar aantreden in januari. Tot nu toe meldde zich 9000 gedupeerde ouders over een langjarige periode. Vorig jaar ontvingen zo’n 665.000 gezinnen een bedrag van ongeveer €3 miljard aan kinderopvangtoeslag. Het gaat dus ook vaak goed. Maar door de ontstane commotie is inmiddels het gehele stelsel besmet verklaard.
Onwrikbaarheid van regels
Al in 2013 opperde de adviescommissie Dijkhuizen om de toeslagen niet meer via ouders te laten lopen. En al sinds 2011 werden de risico’s van het stelsel benoemd en gesignaleerd door Kamerleden en bewindslieden. Vooral het ongecontroleerd voorschieten van soms grote bedragen waar achteraf dan geen recht op blijkt te zijn zorgt voor de nodige risico’s.
De stelselmatige onwrikbaarheid van de regels dreef een grote groep burgers tot wanhoop. Door het consequent uitvoeren van de wet ontstonden soms enorme terugvorderingen tot meer dan €100.000. De Raad van State stelde de fiscus vrijwel altijd in het gelijk. De staat speelde, met het zwaard van de wet in de hand, ‘powerplay’ tegen de burger, constateerde de Nationale ombudsman in 2017.
Omtzigt
Volgens hoofdaanklager Pieter Omtzigt gaat het nog verder. Zijn kruistocht tegen de fiscus is inmiddels uitgebreid naar de hele overheid. ‘Een groot deel van onze politieke en bestuurlijke elite’ onderschat de de frustratie en machteloosheid onder grote delen van de bevolking. Er dreigt zelfs een revolutie zei Omtzigt vorige maand in een lezing.
Woensdag bleek, tijdens de behandeling van het Belastingplan dat zijn achterdocht niet alleen richting de overheid gaat. Hij erkende dat er ook best mensen zijn die achter de broek aan gezeten moeten worden voor de invordering, anders gaat het niet goed, aldus het FD.
