In de aanloop naar de financiële crisis van 2008 namen de banken te veel risico’s met te weinig eigen kapitaal. Daarom zijn banken verplicht meer kapitaal aan te houden. Als reactie hierop nemen ze nu meer risico’s om het rendement op peil te houden, dus we zijn weer terug bij af, schrijft het FD.
Hogere kapitaalbuffers
Ernest Dautovic, econoom bij de European Systemic Risk Board concludeert dit in zijn recent gepubliceerde onderzoek. Die in 2010 opgerichte instantie van de Europese Unie ziet toe op risico’s voor de financiële stabiliteit. Voor het onderzoek werden 2015 banken uit de EU en Noorwegen bestudeerd van 2016 tot de tweede helft van 2017.
De hogere kapitaalbuffers zijn verplicht sinds januari 2014 en moesten banken bewapenen tegen verliezen. En ervoor zorgen dat de belastingbetaler niet voor de kosten van een opvallende bank zou opdraaien. En sterkere en meer stabiele banken zouden in tijden van crisis de reële economie kunnen versterken in plaats van die te ondergraven.
Eigen risicomodellen
De verhouding tussen eigen vermogen en risicogewogen activa was in 2014 nog 14,9% en was in 2017 gestegen naar 17,6%. Een succes dus. Dautovic ontdekte daarentegen dat banken als reactie op de toename van de kapitaalvereisten de gemiddelde risicoweging van hun beleggingen ging verlagen. Vooral grote banken met een lage winstgevendheid proberen hun rendement op te krikken door meer profijtige, maar dus ook meer risicovolle effecten te kopen.
Dit is mogelijk doordat banken zelf mogen beoordelen hoe risicovol hun beleggingen zijn natuurlijk wel op voorwaarde dat de toezichthouder akkoord gaat met hoe die risicomodellen zijn opgesteld en werken. ‘Deze modellen zijn er op toegespitst om de risicoweging te minimaliseren voor elk risico dat de bank loopt’, licht de ESRB-econoom toe. ‘Dat leidt ertoe dat ze altijd een lagere risicoverhouding zullen opleveren dan bij een bank die exact dezelfde portefeuille heeft, maar die de wegingen van de standaardbenadering toepast.’.
Nieuwe perverse prikkels
Het is geen verrassing dat banken met eigen modellen de mate waarin ze risico’s nemen met hun beleggingen zonniger voorstellen. Bijna alle banken houden wel een extra speelruimte aan boven de minimale vereiste kapitaalratio’s, en die schuift mee hoger als de regelgever hogere kapitaaleisen stelt.
‘Nieuwe maatregelen kunnen nieuwe perverse prikkels creëren voor banken. Ze kunnen er bijvoorbeeld toe leiden dat banken nog meer gaan werken met risicomodellen die gebaseerd zijn op interne ratings, of er hen toe aanzetten om risico te verschuiven naar buitenbalansvehikels. Elke beleidswijziging vereist dus eerst een uitgebreide analyse van dergelijke verborgen prikkels.
