Pinoccio is een houten pop, met een zichtbaar groeiend reukorgaan wanneer hij liegt. Helaas is die zichtbaarheid in de dagelijkse praktijk niet zo eenvoudig. Toch blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat bepaalde micro-expressies in het gezicht richting kunnen geven over de betrouwbaarheid van de persoon. Maar die methode is niet feilloos. Er zijn effectiever technieken om te kijken naar potentiële bedrijfsrisico’s in belastingadvies- en accountantskantoren. U kunt dreigingen als basis nemen en daarbij behorende onderzoekstechnieken toepassen.
Predictive Profiling: denk vanuit dreiging
Recentelijk rondde ik de opleiding Predictive Profiling af. Dat is een methode uit de luchtvaartbeveiliging en belooft iets voorspellends. Het gedachtegoed hierachter hangt samen met de Israëlische methode om aanslagen vanuit terroristische motieven te voorkomen. In Nederland zijn wij niet gewend om te denken vanuit dreiging. Door dat eens wat vaker te doen maakt ons geen slechter mens en kan leed voorkomen. Risico iets namelijk iets geheel anders dan dreiging. Risico is er in verschillende gradaties, maar dreiging is er, of is er niet. Een beetje dreiging bestaat niet.
Het belang van vooraf herkennen
Ik ben opgeleid als internal auditor. Voor een auditor is het gebruikelijk om fraude te kenmerken als een risico en niet als een dreiging. Tegenover risico’s kun je beheersingsmaatregelen plaatsen, die zijn bedoeld om schade te voorkomen. Maar fraude is een lastig risico, omdat fraude juist wordt veroorzaakt door menselijk bedrog. Dreigingsscenario’s kunnen hier waarde toevoegen.
De één na de andere organisatie wordt namelijk getroffen door ‘gedoe’, voortkomend uit onbetrouwbare belanghebbenden, zoals cliënten en medewerkers die achteraf niet zo betrouwbaar en integer bleken als vooraf verwacht. Ze werden niet tijdig als potentieel fraudeur herkend door opvallende micro-expressies of een groeiende neus. Ik noem de RABO en BakerTillyBerk, die als zodanig werden getroffen. Reputatieschade, boetes van toezichthouders en de pijn van het onterechte vertrouwen. Ze laten alle zichtbaar sporen na.
Had dit leed voorkomen kunnen worden? Waarschijnlijk wel, uitzonderingen daargelaten.
Schade voorkomen door kantoorbrede bewustwording van dreiging
Hoe kun je dergelijk leed voorkomen of schade mitigeren? Om te beginnen door het creëren van bewustwording over de realiteit van dergelijke dreiging in een zakelijke setting. Als je reputatie je lief is, kun je maar beter de bewaking aan de zakelijke poort versterken. Het is geen teken van wantrouwen om te willen weten met wie je zaken doet. Sterker nog, een professionele organisatie vindt dit niet meer dan gewoon.
Dreigingsscenario’s toepassen bij aannemen nieuwe medewerkers
Wanneer we dit toespitsen op nieuwe medewerkers, dan kunnen HR professionals hierin een belangrijke rol spelen. Zij hebben namelijk vaak de contacten met sollicitanten en kunnen integriteitschecks uitvoeren. Maar in de praktijk is er doorgaans nauwelijks oog voor integriteitsissues.
En al helemaal niet wanneer de functie lastig te vervullen blijkt en de ogenschijnlijk ideale kandidaat zich inmiddels heeft aangediend. Het kan dus makkelijk misgaan.
Als men bij HR zich meer bewust is van de te benutten kansen in de dagelijkse operationele procesgang. En hoe dit redelijk eenvoudig te realiseren is, dan kan dit veel leed voorkomen.
Een voorbeeld van predictive profiling bij aannamebeleid
Een voorbeeld: uit diens CV blijkt dat de kandidaat een ‘jobhopper’ is. Er zijn geen referenties in het CV genoemd. En de kandidaat levert geen originele diploma’s en cijferlijsten aan. Op basis van de theorie van predictive profiling zijn dit verdachte indicatoren, die door middel van een gesprek mogelijk ontkracht kunnen worden.
Security questioning is bijvoorbeeld een effectief toepasbare techniek. Daarbij worden, op klantvriendelijke wijze, test- en verificatievragen gesteld. Het is voor mensen namelijk moeilijker om te liegen, dan de waarheid te spreken. Dergelijke interviewtechnieken kunnen dus helpen om een bewust niet-integere persoon tijdig te ontmaskeren.
Bewustwording van medewerkers is key
Het verdient aanbeveling om HR– medewerkers meer bewust te maken van de kansen die zij kunnen pakken als het gaat om toevoegen van grote waarde op dit terrein. Bijvoorbeeld door training on the job in security questioning. Samen met HR kan een stevigere vuist gemaakt worden, tegen het leed dat reputatieschade heet.
Nicole den Hartigh – directeur-bestuurder bij Stolwijk denHartigh
Waarheidsvinding is mijn professie en liefhebberij. Mensen, hun motivaties en drijfveren, maar ook details en feiten kunnen mij bijzonder boeien. Mijn lijfspreuk luidt: homo facit differentiam (de mens maakt het verschil). Een positieve aanpak van fraudebeheersing, good governance en integriteitmanagement, kenmerken mijn aanpak (‘Werkplezier’). Naast trusted advisor ben ik persoonsgericht onderzoeker (Certified Professional Investigator), PE-geaccrediteerd trainer en universitair docent.
In april 2016 heb ik mijn dienstverlening ondergebracht bij het Stolwijk Kennisnetwerk onder de naam: Stolwijk denHartigh, Governance Advies & Onderzoekspecialisten. Wij zijn een door het Ministerie van Justitie geaccrediteerd Particulier Onderzoek Bureau (POB 1651).
